زمینه و هدف: ایمنی ذاتی به مجموعه اقداماتی گفته می شود که سطح ایمنی را بدون اضافه کردن تجهیزات ایمنی افزایش میدهد. در ایمنی ذاتی به جای کنترل یا پذیرش خطر هدف حذف خطر است. هدف از این مطالعه ارزیابی وضعیت ایمنی ذاتی در یک واحد فرآیندی و مقایسه هزینه های آن در مقایسه با هزینه های ایمنی سنتی بود.
روش بررسی: برای ارزیابی وضعیت ایمنی ذاتی فرایند از روش ایمنی ذاتی یکپارچه (
[1]I2SI) استفاده شد. این روش از دو زیر شاخص اصلی شامل، شاخص خطر
(HI[2]) و شاخص پتانسیل ایمنی ذاتی
(ISPI[3]) تشکیل شده است. که با استفاده از این دو شاخص، ایمنی ذاتی برای هر فرآیند یا تجهیز محاسبه خواهد شد. هریک از این شاخص ها از زیرشاخص های مجزایی تشکیل شده اند. در ابتدا با برآورد دو شاخص آسیب (
DI[4]) و شاخص کنترل خطر و فرآیند (
PHCI[5])، شاخص خطر محاسبه شد. شاخص آسیب نیز براساس میزان آسیب و با مدلسازی وخیم ترین سناریو ممکن با نرم افزار
PHAST محاسبه شد.
یافتهها: شاخص آسیب برای برج متانزدا بیشتر از باقی تجهیزات محاسبه شد که دلیل آن علاوه بر فشار بالای فرآیندی، حجم بالای موجودی آن است. همچنین شاخص آسیب برای
LP REFR. Circulation Drum که کمترین حجم در نتیجه کمترین مقدار موجودی را در بین باقی تجهیزات دارد، کمتر از بقیه است (45). به همین صورت شاخص کنترل خطر فرآیند برای برج متانزدا بیشتر از باقی تجهیزات برآورد شد که نشان دهنده ایمنی ذاتی پایین این تجهیز و نیازمند بودن آن به اقدامات کنترلی است.
نتیجهگیری: شاخص
برای فرآیند مورد مطالعه 0.41 محاسبه شد که نشان دهنده پایین بوده وضعیت ایمنی ذاتی این فرآیند است. دلیل این موضوع میتواند عدم آگاهی یا بیتوجهی طراحان و مهندسان فرآیند به اصول ایمنی ذاتی در طراحی و راهاندازی فرآیند باشد. از طرف دیگر اگرچه بهترین زمان جهت اجرای اصول ایمنی ذاتی فاز طراحی از چرخه عمر سیستم است اما در فاز بهرهبرداری نیز میتوان با توجیه اقتصادی برخی از اصول ایمنی ذاتی را اجرا کرد. بر اساس نظر طراحان و مهندسین فرآیند اصل تعدیل را میتوان بدون هیچ هزینه اضافهای در فاز بهرهبرداری اجرا کرد که علاوه بر افزایش ایمنی ذاتی فرآیند هزینه نگهداری تجهیزات را نیز کاهش میدهد. ارزیابی وضعیت ایمنی ذاتی با استفاده از شاخص ایمنی ذاتی یکپارچه
( ) می تواند در تمام مراحل چرخه عمر سیستم، از جمله فاز بهرهبرداری و طراحی انجام شود. نتایج نشان داد توجه به اصول ایمنی ذاتی به ویژه در فاز طراحی میتواند علاوه بر کاهش هزینههای راهبردی فرآیند و تجهیزات، سطح ایمنی آنها را بدون کاهش در میزان تولید، افزایش دهد.
[1] - Integrated Inherent Safety Index
[3] - Inherent Safety Potential Index
[5] - Process Hazard Control Index
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
ایمنی فرآیند دریافت: 1397/10/21 | پذیرش: 1398/10/15 | انتشار: 1399/4/16