مجله علمی پژوهشی

  هدف: نوبت کاری که می‌تواند اثرات نامطلوبی بر جنبه های مختلف زندگی انسان بجا گذارد در قالبها و یا نظامهای گوناگونی اجرا می شود که هر یک دارای ویژگی ها، مزایا و معایب خاص خود می باشند. این مطالعه با هدف تعیین نوع برنامه های 12 ساعته رایج در شرکتهای پتروشیمی و مقایسه آنها از نظر شیوع مشکلات بهداشتی و همچنین پیشنهاد برنامه 12 ساعته مناسب جهت کاهش مشکلات بهداشتی انجام شده است.

  روش بررسی: این مطالعه مقطعی در 8 شرکت پتروشیمی وابسته به شرکت ملی صنایع پتروشیمی با نظام نوبتی 12 ساعته در منطقه عسلویه انجام گرفت. در این مطالعه 549 نوبت کار با میانگین سنی (75/5) 83/29 سال شرکت نمودند. داده ها بوسیله پرسشنامه استاندارد شده حاوی 54 سئوال در زمینه مشخصات دموگرافیک، برنامه نوبت‌کاری و مشکلات بهداشتی شامل اختلالات گوارشی، قلبی- عروقی، اسکلتی- عضلانی، روحی- روانی، خواب و غیره گردآوری شدند.

  یافته ها: در بین 549 نوبت کار مطالعه شده، 6/39% در برنامه 4ش-7ر-3ش-7استراحت (4شب-7روز-3شب-7استراحت)، 1/29% در برنامه 7ش-7ر-7استراحت و 3/31% نیز در برنامه 7ر-7ش-7استراحت مشغول به کار بودند. مقایسه شیوع مشکلات بهداشتی اعم از اختلالات گوارشی، قلبی-عروقی و اسکلتی-عضلانی در کارکنان مورد مطالعه بر اساس نوع برنامه نوبتی نشان داد که شیوع این اختلالات در بین نوبت کارانی که در برنامه 7ر-7ش-7استراحت شاغلند، به طور معنی داری بیش از نوبت کاران شاغل در دو برنامه دیگر است (05/0> p ). علاوه بر آن، یافته های مطالعه نشان داد که شیوع مشکلات بهداشتی در نوبت کاران برنامه 4ش-7ر-3ش-7استراحت بیش از شیوع در نوبت کاران برنامه 7ش-7ر-7استراحت می باشد، اما این اختلاف از نظر آماری معنی دار بدست نیامد.

  نتیجه گیری: اگر چه شیوع مشکلات بهداشتی در هر سه برنامه نوبت کاری بالا بود، اما شانس ابتلا به هر یک از اختلالات در برنامه نوبتی 7ر-7ش-7استراحت بالاتر از دو برنامه دیگر برآورد شد و لذا پیشنهاد می شود برنامه نوبت کاری 7ر-7ش-7 تغییر یافته و برنامه دیگری جایگزین آن گردد. با توجه به نتایج بدست آمده و مطالعات متعدد، برنامه های 12 ساعته ثابت (14ر-7اس و 14ش-7اس) جایگزین مناسبی برای این منظور خواهد بود.