زمینه و هدف: امروزه استفاده از دستگاه تی بی ام در عملیات حفاری مکانیزه، بویژه حفاری تونل های عظیم و با سرعت عملیاتی بالا، رایج شده است. در سالهای اخیر در پروژه های تونل سازی خصوصا در عملیات حفاری با ماشین های تی بی ام حوادث زیادی بوقوع پیوسته است. کنترل مخاطرات می بایست از طریق فرایند مدیریت ریسک صورت پذیرد. این مطالعه با هدف بررسی ریسک عملیات حفاری مکانیزه بااستفاده از دستگاه تی بی ام، در یکی از پروژه های تونل سازی مکانیزه کشور انجام پذیرفت.

روش بررسی: در این مطالعه موردی توصیفی، بمنظور تجزیه و تحلیل ریسک، از تکنیک ردیابی انرژی و آنالیز مانع استفاده شد. در فرایند جمع آوری اطلاعات از روش های مشاهده، تجربه و قضاوت کارکنان، چک لیست، آئین نامه ها و استانداردهای مرتبط و همچنین سوابق حوادث و شبه حوادث ثبت شده در واحد ایمنی استفاده گردید؛ شناسایی منابع انرژی، اهداف، احتمال و پیامدهای مخاطرات در کارگروه های متعدد و باحضور کارشناسان باتجربه انجام شد. ریسک های شناسایی شده الویت بندی شده و اقدامات کنترلی توصیه شد.

یافته ها: در این مطالعه 51 منبع انرژی خطرناک در گروههای شش گانه ی انرژی شناسایی شد. 4/29% از این منابع انرژی شناسایی شده مربوط به انرژی های فیزیکی،6/19% مربوط به انرژی های شیمیایی، 41% مربوط به انرژی های مکانیکی، 8% مربوط به انرژی الکتریکی و تنها 2% مربوط به عوامل طبیعی بود. قسمت کرین با 5/19% و هریک از قسمتهای کارترهد و شیلد با اختصاص 10% از مجموع منابع انرژی خطرناک بترتیب خطرناک ترین و کم خطرترین نقاط در فرایند حفاری تونل با دستگاه تی بی ام بودند.

نتیجه گیری: براساس نتایج مطالعه، عملیات دستگاه تی بی ام دربردارنده ی منابع خطر متنوع و متعددی است. می توان از روش ردیابی انرژی و آنالیز مانع به عنوان یک روش موثر در تجزیه و تحلیل ریسک عملیات دستگاه تی بی ام استفاده نمود.