مجله علمی پژوهشی

  زمینه و هدف : اختلالات اسکلتی-عضلانی ( MSDs )، یکی از عوامل شایع آسیب ­ های شغلی است که به­طور عمده در کمر، گردن و اندام ­ های فوقانی نمایان می­شود. این مطالعه با هدف تعیین شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی و ارزیابی ارگونومیک خطر ابتلا به این اختلالات در کارکنان یک شرکت پتروشیمی صورت پذیرفت.

  روش بررسی: در این مطالعه 327 نفر از کارکنان شاغل در یک شرکت پتروشیمی با حداقل یک سال سابقه کار در واحدهای دفتری و عملیاتی مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه کارکنان دفتری و عملیاتی به ­ علت ماهیت متفاوت کار به­طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. در مشاغل دفتری ابزار گردآوری داده ­ ها عبارت بودند از پرسشنامه­ی ویژگی ­ های دموگرافیک، پرسشنامه­ی نوردیک برای تعیین شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی و چک­لیست ارزیابی ارگونومیک محیط ­ های کار دفتری. در مشاغل عملیاتی ابزار گردآوری داده ­ ها شامل پرسشنامه­ی ویژگی ­ های دموگرافیک، پرسشنامه­ی نوردیک و روش QEC برای ارزیابی ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی- عضلانی بودند. تجزیه و تحلیل داده ­ ها به ­ وسیله­ی نرم­افزار SPSS (Ver. 16.0) و با استفاده از آزمون ­ های Mann-Whitney U Chi-square , و نسبت برتری انجام گرفت.

  یافته ­ ها: میانگین سن و سابقه کار افراد مورد مطالعه به­ترتیب برابر با 63/6 ± 2/32 و 01/4 ± 53/5 سال به­دست آمد. شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی در کارکنان دفتری 1/68 درصد و در کارکنان عملیاتی 6/46 درصد تعیین شد. نتایج نشان دادند که شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی در نواحی گردن، پشت، کمر و زانو در کارکنان دفتری به­طور معنی­داری بیشتر از افراد عملیاتی است. در ارزیابی بوسیله­ی چک ­ لیست ارگونومی در کارکنان دفتری کمترین مقدار شاخص مربوط به میانگین شاخص پوسچر و ایستگاه کار به­دست آمد. این بدان معناست که در اقدامات اصلاحی در مشاغل دفتری بهبود پوسچر کار می ­ بایست در اولویت قرار گیرد. در ارزیابی به روش QEC ، 4/38 درصد از کارکنان عملیاتی در سطح اولویت اقدام اصلاحی 1، 2/19 درصد در سطح اولویت اقدام اصلاحی 2، 5/31 درصد در سطح اولویت اقدام اصلاحی 3 و 11% در سطح اولویت اقدام اصلاحی 4 قرار گرفتند. در مجموع 5/42% از موارد سطح ریسک بالا و بسیار بالا بوده که نشان دهنده مخاطره آمیز بودن شرایط و نیاز به اصلاحات در مشاغل عملیاتی می­باشد. بر اساس نتایج به­دست آمده، مجموعه­ای از اقدامات اصلاحی انجام گرفت.

  نتیجه­گیری: شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی در نواحی مختلف بدن در کارکنان دفتری نسبت به کارکنان عملیاتی به­طور معنی­داری بیشتر است. در بهبود شرایط کار و اقدامات اصلاحی در افراد مورد مطالعه، توجه به ریسک فاکتورهای نواحی کمر، گردن، پشت، زانو، شانه و مچ دست به­علت شیوع بالا در این نواحی اهمیت دارد.