مهناز صلحی، سید فهیم ایراندوست، میترا ابوالفتحی،
دوره ۱۸، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۰ )
چکیده
مقدمه: امروزه حمل و نقل نقش مهم و زیربنایی بر رشد اقتصادی جامعه دارد. تقریباً نیم میلیون نفر در ایران شغل رانندگی را به عنوان حرفه اصلی خود برگزیده و نقش اساسی در حمل و نقل کالا و مسافر را در کشور دارند. یکی از مهمترین روش‌های حمل و نقل کالا، حمل و نقل زمینی با استفاده از کامیون‌های باربری در جاده‌ها می‌باشد. در شغل رانندگی نیز همانند سایر مشاغل، ریسک فاکتورهای متعددی وجود دارد که ممکن است سلامت رانندگان را به دلیل مواجه با عوامل زیان‌آور شغلی تهدید کند. یکی از نگرانی‌های شاغلین، خطرات محیط کار می‌باشد که ممکن است روی کیفیت زندگی آنان اثر بگذارد. کیفیت زندگی یعنی دریافت‌های شخصی فرد از جایگاه زندگیش با توجه به فرهنگ و نظام ارزشی جامعه. در شغل رانندگی فاکتورهای متعددی وجود دارد که کیفیت زندگی آنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف این مطالعه تعیین وضعیت کیفیت زندگی در رانندگان کامیون‌های باربری شهر کرمانشاه در سال ۱۳۹۴ و تعیین رابطه آن با مشخصات فردی بود.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی ـ تحلیلی، ۲۵۸ راننده کامیون باربری شهر کرمانشاه به روش نمونه گیری غیر احتمال و در دسترس مورد مطالعه قرارگرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات فرم کوتاه بررسی کیفیت زندگی (SF۱۲) بود. اطلاعات دموگرافیک رانندگان نیز در فرم مشخصات جمع‌آوری گردید. پس از کسب تأییدیه اخلاق، ضمن اطمینان دادن به افراد تحت مطالعه در جهت محرمانه ماندن اطلاعات شخصی و اختیار برای ترک جلسه، نسبت به اخذ رضایت آگاهانه از آنان اقدام شد. پرسشنامه توسط کارشناس آموزش دیده از طریق مصاحبه با رانندگان تکمیل شد تا احتمال اشتباه در پاسخگویی به حد امکان کاهش یابد. داده‌ها در نرم افزار SPSS نسخه ۲۰ وارد و با استفاه از شاخص‌های توصیفی و آزمون‌های تحلیلی تجزیه و تحلیل شد.
یافتهها: حدود ۸۲ درصد رانندگان مورد بررسی متأهل و حدود ۵۳ درصد نیز تحصیلات زیردیپلم داشتند. میانگین و انحراف معیار کیفیت زندگی کل ۸/۴±۵/۳۸ بود و ۷/۶۶ درصد از شرکت‌کنندگان از کیفیت زندگی خوبی برخوردار بودند. کیفیت زندگی ۶/۳۲ درصد از رانندگان کامیون‌های باربری متوسط بود و تنها ۸/۰ درصد از آنها کیفیت زندگی ضعیف داشتند. در بین ابعاد کیفیت زندگی کمترین نمره میانگین مربوط به بعد روابط اجتماعی ۷/۲±۵/۱۹ و بیشترین نمره مربوط به بعد سلامت روانی ۴/۳±۱/۲۱ بود. میانگین نمره بعد سلامت محیط زندگی ۳/۴±۷/۲۰ و بعد سلامت جسمانی ۹/۱±۳/۱۷ بود. بین میانگین نمره کیفیت زندگی بر حسب وضعیت تاهل (۰۴۲/۰=P)، سن (۰۳۲/۰=P)، فعالیت ورزشی (۰۰۲/۰=P) و سابقه بیماری گوارشی افراد (۰۱۳/۰=P) تفاوت معنادار وجود داشت.
نتیجهگیری: این مطالعه نشان داد وضعیت کیفیت زندگی در بیش از نیمی از رانندگان کامیون‌های باربری شهر کرمانشاه مناسب است اما حدود ۳۳ درصد از این رانندگان کیفیت زندگی متوسط یا نامناسبی دارند و با اتخاذ سیاست‌های جدید و انجام مداخلات ارتقایی در این زمینه می‌توان سطح کیفیت زندگی آنان را ارتقاء داد. پیشنهاد می‌شود مداخلات ارتقایی برای بهبود وضع کیفیت زندگی این رانندگان با توجه به وضعیت تاهل، سن، فعالیت ورزشی و سابقه بیماری گوارشی طراحی شود.
