مجله علمی پژوهشی

---

زمینه و هدف: با تحولات عظیم صنعتی و دگرگونی‌های تکنولوژی، بشر بیش از پیش در معرض انواع عوامل فیزیکی و شیمیایی قرار گرفته است. برخی از این عوامل چون میدان الکترومغناطیسی از مولفه های ثابت محیط هستند. بنابر بررسیهای انجام شده در یکی از نیروگاههای برق شیراز در شرایط فعلی، مشکلات روانی ناشی از کار از  مهم ترین مسایل کارگران، می‌باشد، این مطالعه با هدف ارزیابی وجود یا عدم وجود این مشکلات انجام پذیرفت.

 روش بررسی: این مطالعه  به روش مقطعی- تحلیلی روی کارکنان نیروگاه گازی شیراز در تماس با میدان‌های مغناطیسی و صدا و گروهی دیگر از این کارکنان که تنها در معرض صدا بوده‌اند و گروهی از کارکنان شاغل دربخش اداری کارخانجات مخابرات راه دور شیراز که سابقه تماس با میدان‌های مغناطیسی و صدا در محیط کاری را نداشتند صورت پذیرفت.

 یافته‌ها: نتایج اندازه‌گیری میدان مغناطیسی نشان می‌دهد محدوه ی این میدان ۰۸۷/۰ در تلفنخانه تا ۳۰ میکرو تسلا در ایستگاه برق می‌باشد. نتایج این تحقیق حاکی از این است که تعداد قابل توجهی از کارکنان شاغل در نیروگاه که در معرض تماس با میدان مغناطیسی و سرو صدا هستند (۲/۷۸%) به نوعی مشکوک به اختلال روانی می‌باشند.

  نتیجه‌گیری: شیوع ۲/۷۸% بدست آمده در این بررسی نسبت به شیوع موارد مشکوک به اختلال روانی به دست آمده از سوی نور بالا و همکاران در سال ۱۳۷۸ که توسط پرسشنامه سلامت عمومی صورت پذیرفته (۳/۵۱%) بالاتر است لذا لازم است برای بررسی ارتباط بین اختلالات روانی مشاهده شده در این تحقیق و مواجهه با میدان­های الکتریکی و مغناطیسی لازم است تحقیقات دقیق­تر و بسیار وسیع­تری صورت گیرد. 

---

---

چکیده
زمینه و هدف: توجه انتخابی و تشخیص صحیح یک محرک از بین سایر محرک ها یکی از عوامل موثر در ارتقا بهره وری و ایمنی است . عوامل مختلفی ممکن است بر توجه انتخابی و افزایش تعداد خطا و همچنین زمان واکنش انسان در تشخیص محرک ها موثر باشند روشنایی محیط یکی از عوامل موثر برمکانیزم های پردازشی مغز است. در طراحی سیستم های روشنایی داخلی و خارجی معمولا پارامترهای کیفی سیستم روشنایی کمتر مورد توجه قرار می گیرد . هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر دمای رنگ نور بر توجه انتخابی، میزان خطا و زمان واکنش  است.
 روش بررسی: این تحقیق یک پژوهش آزمایشگاهی است که در پاییز سال ۱۳۹۷ انجام شد. در این پژوهش مداخله ای ۹۲ نفر (۳۶ نفر زن و ۵۶ نفر مرد) از دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس تهران که از لحاظ محدوده سنی در وضعیت مشابهی قرار داشتند با میانگین سن ۳۳/۲۸سال، مورد مطالعه قرار گرفتند. این مطالعه در۴ موقعیت مکانی با سیستم روشنایی با دمای های رنگ متفاوت (۳۵۰۰، ۴۰۰۰، ۵۰۰۰ یا۶۵۰۰ درجه کلوین) و در سه حوزه آزمون های مربوط به توجه انتخابی، خطا و زمان واکنش افراد انجام گرفت. اندازه گیری نمره تداخل و زمان تداخل که شاخص های نشان دهنده توجه انتخابی هستند به ترتیب از طریق اندازه گیری تفاوت میزان خطا و زمان واکنش در تشخیص کلمات ناهمخوان و همخوان محاسبه شد. جهت روشنایی محیط از لامپ های با توان برابر و دمای رنگ متفاوت استفاده شد. داده های مطالعه با استفاده از نرم افزار SPSS مورد آنالیز قرار گرفت.
یافته ها: بر اساس نتایج این مطالعه بیشترین  میانگین انتخاب صحیح (۶۵/۱۰ ± ۳۹/۴۷۴) و کمترین میانگین موارد صحیح(۷۷/۱۱ ± ۹۵/۴۶۵) به ترتیب به دمای رنگ های۶۵۰۰ درجه کلوین و ۳۵۰۰ درجه کلوین اختصاص یافت، همچنین بیشترین میانگین خطا (۷۷/۹ ± ۶۵/۱۵) و کمترین میانگین خطا (۴۳/۹ ± ۱۰) بترتیب در دمای رنگ ۳۵۰۰ و ۶۵۰۰ درجه کلوین گزارش شد. بر این اساس دانشجویانی که در مکانی با سیستم روشنایی دمای رنگ نور ۶۵۰۰ درجه کلوین مورد آزمون قرار می گرفتند، تعداد پاسخ های صحیح آنها نسبت به مواجهه با سایر دمای های رنگ مورد بررسی بطور معناداری بیشتر بود و همچنین تعداد موارد خطا در این دمای رنگ بطور معنادار کمتر از دماهای رنگ ۳۵۰۰ و ۴۰۰۰ کلوین بود (۰۵/۰>p). با افزایش دمای رنگ نور میانگین تعداد خطا کاهش و میانگین تعداد پاسخ صحیح افزایش یافت(۰۵/۰>p). در ضمن نمره تداخل ، زمان تداخل و موارد بدون پاسخ بطور معنادار در مردان کمتر از زنان بود (۰۵/۰>p).
نتیجه گیری: بطور کلی نتایج مطالعه حاظر نشان داد در حالتی که افراد با سیستم روشنایی با دمای رنگ نور ۶۵۰۰ درجه کلوین مواجهه هستند تعداد پاسخ های صحیح آنها نسبت به مواقعی که با سایر دمای رنگ های مورد بررسی مواجه هستند بیشتر است و با افزایش دمای رنگ نور میزان پاسخ صحیح افزایش می یابد. بر اساس نتایج این مطالعه  این مطالعه پیشهاد می شود در طراحی اماکنی که زمان واکنش و خطای انسانی از اهمیت زیادی برخوردار است از سیستم روشنایی با دمای رنگ ۶۵۰۰ درجه کلوین استفاده شود همچنین پیشنهاد می شود در سایر مطالعات علاوه بر پارامترهای کیفی سیستم روشنایی پارامترهای کمی نیز مد نظر قرار گیرند.
کلیدواژه ها: دمای رنگ نور، توجه انتخابی، زمان واکنش

 

---

چکیده
زمینه و هدف: در جهان امروزی انسانها بخش عمده ای از حیات اجتماعی خود را در محیط های شغلی و کاری سپری می کنند و از آنجا که کار یک جنبه مهم و پر معنی از زندگی هر انسانی هست، به نظر می رسد که توجه به مسئله استرس شغلی ضروری باشد بنابراین امروزه پدیده استرس به عنوان یک چالش مهم که اثرات بسیاری بر عملکرد کاری و توانمندی‌های کارکنان دارد مورد توجه بسیار قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه­ی شناختی-رفتاری بر افزایش توانمند سازی روانشناختی و کاهش ابعاد فرسودگی شغلی در کارکنان انجام شد.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش­آزمون - پس­آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه­ی آماری این پژوهش را تمامی کارکنان یکی از واحدهای صنعت نفت به تعداد ۴۰۰۰ نفر تشکیل دادند که در سال ۹۳ مشغول به کار بودند و بر مبنای جدول مورگان و کرجسی، ۳۵۱ نفر از آن­ها، به صورت تصادفی ساده به عنوان نمونه­ی آماری اولیه انتخاب شدند. . در همین راستا، نمره­ی استرس شغلی، توانمندسازی روان‌شناختی و فرسودگی شغلی افراد حاضر در نمونه آماری اولیه (۳۵۱ نفر)، مبنای نمونه­ گیری بعدی قرار گرفت. بر این اساس، نمره­ی ۲۱۵ نفر از آنان خارج از حد نرمال این متغیرها بود که از این تعداد، ۳۶ نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه­ی فرض آزمایی انتخاب و به دو گروه مداخله و گروه کنترل تقسیم شدند. . گروه مداخله تحت آموزش مدیریت استرس قرار گرفت، ولی گروه کنترل، هیچ آموزشی دریافت نکردند. آموزش مدیریت استرس در پی مداخله­ای مشتمل بر ۱۱ جلسه آموزشی (هر جلسه ۱۲۰ دقیقه)  یک بار در هفته توسط محقق و در گروه مداخله اعمال شد بدین ترتیب که شرکت کنندگان پس از ۶۰ دقیقه آموزش  ۱۵ دقیقه استراحت داشتند و سپس طی  ۶۰ دقیقه ادامه­ی آموزش را دریافت می­کردند. این آموزش مبتنی بر روش آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری آنتونی، ایرنسون و اشنایدرمن بود. جهت سنجش متغیرها از پرسشنامه­ی استرس شغلی پارکر و دکوییتس،  فرسودگی شغلی مسلش و جکسون و توانمند سازی روانشناختی اسپریتزر استفاده شده است. برای توصیف داده­ها از میانگین و انحراف معیار و برای تجزیه و تحلیل داده­ها از تحلیل کواریانس با استفاده از  نرم­افزار spss نسخه ۲۰ استفاده گردید.
یافته ­ها:  نتایج تحلیل کوواریانس  نشان داد بین گروه مداخله و کنترل از نظر ابعاد خستگی هیجانی (۱۵۱/۶۸=F) و کفایت شخصی (۱۰۷/۳۰=F)  همچنین بین گروه مداخله و کنترل از نظر توانمند سازی روانشناختی (۳۸/۷۷=F)  تفاوت معنی داری وجود دارد  (۰/۰۰۱>P).
نتیجه گیری: بر اساس این نتایج، اجرای برنامه آموزش مدیریت استرس با رویکرد شناختی _رفتاری، در کاهش ابعاد فرسودگی شغلی (خستگی هیجانی و کفایت شخصی) و افزایش توانمند سازی روانشناختی کارمندان گروه مداخله موثر بوده است. بر اساس نتایج این مطالعه اجرای مداخلات آموزشی با استفاده از روشهای آموزشی فعال و مبتنی بر تئوری های رفتاری منجر به ارتقای عملکرد شغلی و رفتارهای پر بازده مانند توانمند سازی روانشناختی و حذف یا کاهش برخی مؤلفه­ های نامناسب سازمانی مانند فرسودگی شغلی می گردد.
 

---