مجله علمی پژوهشی

---

زمینه و هدف: با تحولات عظیم صنعتی و دگرگونی‌های تکنولوژی، بشر بیش از پیش در معرض انواع عوامل فیزیکی و شیمیایی قرار گرفته است. برخی از این عوامل چون میدان الکترومغناطیسی از مولفه های ثابت محیط هستند. بنابر بررسیهای انجام شده در یکی از نیروگاههای برق شیراز در شرایط فعلی، مشکلات روانی ناشی از کار از  مهم ترین مسایل کارگران، می‌باشد، این مطالعه با هدف ارزیابی وجود یا عدم وجود این مشکلات انجام پذیرفت.

 روش بررسی: این مطالعه  به روش مقطعی- تحلیلی روی کارکنان نیروگاه گازی شیراز در تماس با میدان‌های مغناطیسی و صدا و گروهی دیگر از این کارکنان که تنها در معرض صدا بوده‌اند و گروهی از کارکنان شاغل دربخش اداری کارخانجات مخابرات راه دور شیراز که سابقه تماس با میدان‌های مغناطیسی و صدا در محیط کاری را نداشتند صورت پذیرفت.

 یافته‌ها: نتایج اندازه‌گیری میدان مغناطیسی نشان می‌دهد محدوه ی این میدان ۰۸۷/۰ در تلفنخانه تا ۳۰ میکرو تسلا در ایستگاه برق می‌باشد. نتایج این تحقیق حاکی از این است که تعداد قابل توجهی از کارکنان شاغل در نیروگاه که در معرض تماس با میدان مغناطیسی و سرو صدا هستند (۲/۷۸%) به نوعی مشکوک به اختلال روانی می‌باشند.

  نتیجه‌گیری: شیوع ۲/۷۸% بدست آمده در این بررسی نسبت به شیوع موارد مشکوک به اختلال روانی به دست آمده از سوی نور بالا و همکاران در سال ۱۳۷۸ که توسط پرسشنامه سلامت عمومی صورت پذیرفته (۳/۵۱%) بالاتر است لذا لازم است برای بررسی ارتباط بین اختلالات روانی مشاهده شده در این تحقیق و مواجهه با میدان­های الکتریکی و مغناطیسی لازم است تحقیقات دقیق­تر و بسیار وسیع­تری صورت گیرد. 

---

  زمینه و هدف:

  در دنیای پیشرفته امروز که مرهون پیشرفت تکنولوژی است، جوامع با مشکلات جدید و حوادث متعددی روبرو می باشند، با وقوع هر حادثه بیمارستان و کادر درمانی وظیفه مراقبت از بیمار را بر عهده می گیرد. از طرفی حفظ و تامین امنیت بیمارستان، جان بیماران و همچنین تجهیزات مدرن و گران قیمت بیمارستان بر عهده انتظامات دانشگاه می باشد. این گروه در زمره ی افراد نوبت کار قرار می گیرند و بیش از سایر نوبت کاران در معرض عوامل مختل کننده ی سلامتی قرار دارند.

  روش بررسی: این مطالعه یک موردی – شاهدی ( case- control ) است که روش نمونه گیری آن به صورت سرشماری می باشد. جمع آوری داده ها با پرسشنامه workers) SOS (Survey of Shift صورت گرفت. کل پرسنل حراست این سه بیمارستان ۱۳۰ نفر است که مورد ارزیابی قرار گرفتند. به ازای تعداد پرسنل نوبت کار در هر بیمارستان افراد unexposed (کسانی که در نظام نوبت کاری مشغول به کار نیستند و از لحاظ سن و وضعیت سلامتی مشابه افراد نوبت کار هستند) از نگهبانان روز کار و کادر اداری وارد مطالعه شدند و جمع آوری اطلاعات از آنها نیز به صورت گرفت . جمع آوری داده ها در شیفت کاری نوبت کاران به همراه اندازه گیری قد، وزن وفشار خون نیز انجام پذیرفت.

  یافته ها: نتایج کلی حاصل از مقایسه بین دو گروه نوبت کار وگروه unexposed حاکی از آن است که بین افزایش فشار خون، اختلالات خواب، اختلالات رضایتمندی زندگی فردی، اختلالات، رضایتمندی زندگی خانوادگی، اختلالات رضایتمندی زندگی اجتماعی، اختلالات روحی ـ روانی، اختلالات قلبی ـ عروقی، اختلالات گوراشی، اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در دو گروه ارتباط معنی داری وجود دارد که این اختلالات در پرسنل نوبت کار بیشتر است.

  نتیجه گیری: بررسی این اختلالات نیاز به توجه به نیازهای نوبت کاران و حتی الامکان دخیل کردن آنان در شیفت بندی ومشکلات آنان و بهبود شرایط کاری آنان را توصیه می کند.

 

---

  زمینه و هدف: تولوئن با تاثیر بر سیستم عصبی باعث بی حسی ، عدم قدرت در کنترل عضلات ارادی و تشنج می شود، اتیل بنزن نیز می تواند سبب التهاب و سوختگی در چشم و گلو شود و در غلظت های بالاتر به سیستم عصبی آسیب برساند. مواجهه با این دو ماده در محیطهای مختلف از جمله کابین خودروها ناشی از انتشار آن ها از دکوراسیون داخلی خودرو رخ می دهد. هدف از این مطالعه برآورد غلظت تولوئن و اتیل بنزن با منشاء داخلی در کابین خودروهای تندر ۹۰ می باشد.

  روش بررسی: از ۴۴ خودروی تندر ۹۰ با استفاده از پمپ نمونه برداری فردی و جاذب کربن فعال نمونه برداری شد. نمونه ها با استفاده از دستگاه گازکروماتوگرافی با دتکتور جرمی آنالیز شدند . از یک چک لیست برای جمع آوری سایر اطلاعات استفاده شد.

  یافته ها: میانگین غلظت تولوئن و اتیل بنزن در خودروهای مورد بررسی به ترتیب ۲/۴۲ و ۴۴/۱۷ میکروگرم بر متر مکعب بود.

 نتیجه گیری : غلظت تولوئن و اتیل بنزن در خودروهای صفر کیلومتر به طور معناداری بالاتر بود. استفاده از تهویه طبیعی در کاهش غلظت به طور معناداری موثر بود ولی نوع سوخت و استعمال دخانیات درون خودرو تاثیر معناداری بر غلظت این دو ماده نداشتند.

 

---

زمینه و هدف: مواجهه همزمان با چندین عوامل فیزیکی مخاطره زا می تواند بر عملکرد تاثیر سوء گذارد. با توجه به اهمیت سلامت نیروی کار و تاثیر آن بر افزایش کارایی و بهره وری و اینکه تاکنون مطالعات اندکی به بررسی اثرات مواجهه همزمان بر عملکرد پرداخته اند. این مطالعه با هدف بررسی اثرات مواجهه همزمان با سطوح زیانبار و بی زیان صدا، گرما و روشنایی انجام شد.

 روش بررسی: مطالعه حاضر مداخله ای با طراحی فاکتوریل بوده است. که در آن ۱۲۸ نفردر سنین ۲۴-۱۸ سال از میان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ۸ گروه ۱۶ نفری از زنان و مردان فاقد پیشینه ی هرگونه بیماری روانی و جسمانی و مصرف دارو و مواد مخدر شرکت کردند. ابزار بررسی عملکرد شناختی در این پژوهش آزمون پاسات بوده است.

یافته ها: نتایج آزمون توجه و تمرکز نشان داد که با بدتر شدن شرایط ترکیبی میانگین نمره توجه و حافظه کاری کاهش می یابد که از نظر آماری این تفاوت ها معنادار بود(۰۵/۰>pvalue). میانگین نمره حافظه کاری و توجه درشرایط مختلف در مقایسه با گروه مواجهه یافته با سطوح بی زیان، کمتر بود، که در تمامی شرایط بجزء مواجهه با روشنایی ضعیف از لحاظ آماری تفاوت معناداری نشان داده شد(۰۰۷/۰>pvalue).

نتیجه گیری:مواجهه همزمان با سطوح زیانبار صدا، گرما و روشنایی بر پارامترهای عملکرد شناختی(حافظه کاری و توجه) اثرات سوء داشته و با بدتر شدن شرایط و تماس با سه عامل در سطوح مخاطره زا خود اثرات سوء افزایش می یابد.

---

زمینه و هدف: در حرفه خیاطی، خیاطان برای انجام فعالیت هایی همچون دوخت و تعیر انواع لباس، پوسچرهای مختلفی به خود می گیرند. در این شغل عوامل متعددی هم چون عوامل فیزیکی، فردی و روانی می تواند بر وضعیت بدنی نامطلوب فرد در حین انجام کار تاثیر داشته باشد. بنابراین آن ها در معرض ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی -عضلانی می باشند، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی خستگی عضلانی و تعیین برخی ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی-عضلانی انجام پذیرفت.

روش بررسی: در این مطالعه ی مقطعی، ۱۶۵ نفر از خیاطان شهر شیراز به صورت تصادفی مورد مطالعه قرار گرفتند. داده های مورد نیاز در این مطالعه از پرسشنامه ی  نوردیک و سلامت عمومی استفاده گردید. همچنین روش MFA  برای ارزیابی خستگی عضلانی تمام بدن بکار برده شد. تجزیه و تحلیل داده ها پارامتریک و غیر پارامتریک  با استفاده از نرم افزار SPSS، نسخه ۲۱ صورت گرفت.  

یافته ها: نتایج نشان داد که ۷۹/۴% افراد مورد مطالعه مرد و ۷۵/۲% متاهل بودند. بیشترین شیوع علائم اختلالات اسکلتی-عضلانی در ناحیه کمر (۵۷%) مشاهده گردید. بر اساس روش MFA، بیشترین درصد افرادی که در سطح اولویت اقدامات اصلاحی قرار گرفتند نیز مربوط به ناحیه کمر بود. ۶۳/۶% افراد مورد مطالعه از سلامت عمومی برخوردار بودند.

نتیجه گیری:  وضعیت تاهل، پوسچر، سلامت عمومی و سابقه کار از مهم ترین متغیر های باقی مانده در مدل رگرسیون با نسبت شانس بیشتر از ۱/۲۱ در جامعه  خیاطان بودند.

---

---

زمینه و هدف: ارگونومی علم اصلاح و بهسازی محیط کار، تجهیزات و شغل و تطابق آن با قابلیت ها و محدودیت های انسان است. منبع انسانی، بزرگترین دارایی های یک کشور محسوب می شود. از آنجائیکه کشور ما دارای جمعیتی جوان می باشد، سرمایه گذاری و آموزش این گروه از ضروریات می باشد. در روان شناسی رشد، بهترین و مناسب ترین دوره برای شکل گیری شخصیت واقعی انسان، دوره کودکی و نوجوانی است. کودکان و نوجوانان نقش بسزایی در تجدید حیات هر نسل دارند و بدون توجه به رشد کودک و آموزش او، پیشرفت جامعه بشری ممکن نیست. در بیشتر کشورهای جهان، دوران تحصیل به عنوان بهترین و موثرترین زمان برای آموزش در نظر گرفته می شود .با توجه به اهمیت دوران طلایی کودکی و نوجوانی، هدف از مطالعه بررسی کتب این دوران براساس اشاره به موضوعات ارگونومی انجام گردید.
روش بررسی: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-مقطعی می باشد. در ابتدا چک لیستی مرتبط با عناوین ارگونومی طراحی شد. چک لیست اولیه به ده نفر از متخصصین مهندسی بهداشت حرفه ای و ارگونومی ارسال گردید. بعد از بررسی متخصصان، اصلاحات اعمال شد. در نهایت مطابق با چک لیست اصلاح شده، تمامی کتب دوره آموزشی  در تمامی رشته ها مورد بررسی قرار گرفت . داده ها در نهایت وارد SPSS شد و آنالیز گردید.
یافته ها: در مجموع سیصد کتاب در سه دوره ابتدایی، اول متوسطه و دوم متوسطه مورد بررسی قرار گرفتند. تمامی داده ها در پنج عنوان مورد طبقه بندی قرار گرفتند به این ترتیب: الف) برحسب موضوع  ب) برحسب دوره تحصیلی ( ابتدایی، اول متوسطه، دوم متوسطه)، ج) برحسب نوع ارائه مطلب ( شامل: ارائه به صورت جمله، ارائه به صورت تصویر و یا هر دو مورد)، د) برحسب کیفیت (شامل: ضعیف، متوسط، خوب و عالی) و ه) برحسب رشته ( این بخش فقط شامل دوره دوم متوسطه می شد: رشته تجربی، ریاضی، فنی حرفه ای، هنر، ادبیات). ۴۴۹ مورد ارگونومی و موضوعات مربوط به آن در کتب یافت شد. ۷۳ مورد (۳/۱۶%) برای دوره ابتدایی، ۳۸ مورد (۵/۸%) دوره اول متوسطه و ۳۳۸ مورد (۳/۷۵%) مربوط به دوره دوم متوسطه بود. از بین ده موضوع به ترتیب وضعیت بدنی نامناسب و طولانی با ۱۸۳ مورد (۸/۴۰%)، جابجایی دستی بار با ۸۲ مورد (۳/۱۸%) و ارگونومی محصول با ۵۷ مورد (۷/۱۲%) بیشترین اشاره را در کتب سه مقطع داشتند. از بین پنج رشته مورد بررسی در دوره دوم متوسطه، ۳۳۲ مورد (۹/۷۳%) برای رشته فنی حرفه ای و تنها ۶ مورد برای رشته تجربی و ریاضی (۳/۱%) را شامل می شد. در رشته هنر و ادبیات هیچ موردی یافت نشد.
نتیجه گیری: با توجه به اینکه تا مقطع دوم متوسطه، اشاره به موضوعات ارگونومی بسیار کم است و در مقطع دوم متوسطه نیز بیشتر موضوعات ارگونومی در رشته فنی حرفه ای وجود دارد، بازبینی کتب و توجه بیشتر بر موضوع ارگونومی و تاثیر آن بر کودک و نوجوان توصیه می شود.
 

---

چکیده
زمینه و هدف: پرستاران از مهمترین عناصر نظام مراقبت سلامت هستند که در دوران پاندمی کووید-۱۹، در شرایط استرس زا قرار گرفته­اند. هدف این مطالعه تعیین شیوع و منبع استرس شغلی پرستاران و شناسایی عوامل مرتبط با آن در این دوران می­باشد. 
روش بررسی: این مطالعه مقطعی بر روی۳۹۲ پرستار شاغل در مراکز آموزشی-درمانی شهر رشت در  دی تا اسفند سال ۱۳۹۹با نمونه گیری تصادفی-طبقه ای، انجام شد. اطلاعات جمعیت شناختی و استرس شغلی (پرسشنامه ی Expanded Nursing Stress Scale) جمع آوری شد. تحلیل داده ها با شاخص های توصیفی و مدل رگرسیون چندگانه با نرم افزار SPSS  نسخه ی ۲۶ انجام شد.  
یافته ها: میانگین سنی پرستاران، ۸/۸±۸/۳۷ سال بود. استرس در ۶۲% پرستاران خفیف، ۲۰% متوسط و ۲% شدید بود. موقعیت رنج و مرگ (۷۴/۰±۷۸/۱)، عدم اطمینان در مورد درمان ها (۷۲/۰±۷۱/۱) و حجم کاری (۶۸/۶۹±۰/۱)، منبع استرس بالاتری برای پرستاران بودند. اشتغال در بخش ویژه و یا اورژانس، تحصیلات بالاتر، ساعات اضافه کار بیشتر و جنسیت زن به طور مستقل پیشگو کننده ی استرس شغلی بالاتری بوده و این مشخصات ۱۵% از واریانس نمره ی استرس را تعیین کردند.
بحث و نتیجه گیری: شیوع استرس شغلی پرستاران در دوران پاندمی کووید-۱۹، بالا می باشد و باید استرس در محیط کار به خصوص در بخش های ویژه و اورژانس کاهش یافته و شیفت های کاری استاندارد تدوین گردد. همچنین برای آموزش مدیریت استرس در موقعیت های مرگ بیمار، حجم کاری بالا و عدم اطمینان از درمان در این شرایط در جمعیت آسیب پذیر پرستاران برنامه ریزی صورت گیرد.