سیدمهدی موسوی، سعید یزدانی راد، زهره شبگرد، روح الدین مرادی راد، فرزاد بهزادی نژاد،
دوره ۱۷، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: : با توجه به پیچیدگی و غیرقابل پیش بینی بودن انسان، کنترل رفتار آنها مشکل است. به هر حال می توان با برنامه ریزی دقیق و مدون آموزش، بسیاری از این گونه رفتارها را کاهش داد. هدف از مطالعه حاضر تعیین تأثیر مداخلات آموزشی و اجرای سیستم تشویق و تنبیه در کاهش رفتارهای ناایمن در کارگران شرکت مپنا - نیروگاه کاشان بود.
روش بررسی: مطالعه مداخله ای حاضر روی ۱۱۵ نفر از کارگران شرکت مپنای کاشان در سال ۱۳۹۶ انجام شد. در ابتدا به منظور ارزیابی رفتارهای نا ایمن کارگران از تکنیک نمونه برداری از رفتارهای ایمن برای سه ماه استفاده شد. بدین منظور کلیه مشاهدات در شیفت صبح از ساعت ۸ صبح تا ۶ عصر توسط پژوهشگران انجام گرفت. تعداد مشاهدات برای هر نفر ۸۰ مورد بود که به صورت تصادفی در طول شیفت کاری فرد انجام شد. در کل مشاهدات برای ارزیابی رفتار های ناایمن افراد در دو مرحله شامل قبل از اجرای مداخله و بعد از اجرای مداخله انجام گردید. سپس مداخله آموزشی و سیستم تشویق و تنبیه به طور همزمان به مدت شش ماه اجرا گردید. در نهایت یک ارزیابی ثانویه از رفتار نا ایمن به مدت سه ماه صورت گرفت. اطلاعات مربوط به ارزیابی رفتار ناایمن کارگران قبل و بعد از اجرای مطالعه وارد نرم افزار SPSS نسخه ۲۰ شد برای بررسی ارتباط بین متغیرها از آزمون آماری Wilcoxon استفاده شد. سطح معنی داری کمتر از ۰۵/۰ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین مشاهده به ترتیب در گروههای شغلی برشکاری و مونتاژکاری با ۱۰۴۰ و ۴۸۰ مورد بود. از مجموع تعداد کل مشاهدات انجام شده ۲۴۰۵ مورد مشاهده ناایمن برآورد شد. به هر صورت، نتایج نشان می دهد که میزان رفتار ناایمن بعد از انجام مداخلات در همه مشاغل کاهش یافته است. آزمون ویلکاکسون نشان داد که رابطه معنادار بین استفاده از سیستم آموزش ایمنی و سیستم تشویق و تنبیه با کاهش رفتارهای نا ایمن در کارکنان مشاغل مختلف کاری وجود دارد (۰۴۱/۰p=). همچنین نتایج نشان داد که بین سوابق کاری افراد با رفتارهای ناایمن قبل و بعد از مداخلات، یک رابطه معنی دار معکوس وجود دارد (۰۰۱/۰p<).
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که رابطه معناداری بین استفاده از مداخله آموزشی و سیستم تشویق و تنبیه با کاهش رفتارهای نا ایمن در مشاغل مختلف کاری وجود دارد. بنابراین توصیه می شود برنامه های جامعی در جهت اجرا و تکرار دوره های آموزشی تخصصی با شناخت از نیازهای ایمنی هر شغل اجرا شود و با استفاده از سیستم تنبیه و تشویق، انگیزه لازم در کارگران برای اجرای رفتارهای ایمن ایجاد گردد.
