مجله علمی پژوهشی

چکیده

  زمینه و هدف: بیماریهای ناشی از ساختمان گروهی از بیماریها هستند که به علت شرایط فیزیکی و روانی محیط کار ایجاد می‌شوند. یکی از این بیماریها سندرم ساختمان بیمار (Sick Building Syndrome) است که شامل مجموعه‌ای از علایم از جمله تحریک غشاهای مخاطی، سردرد، خستگی غیر معمول، خشکی و خارش پوست، و تهوع است که از نظر زمانی با حضور در یک ساختمان خاص ارتباط دارند. هدف از انجام این مطالعه بررسی این سندرم و عوامل مؤثر بر آن در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد است .

  روش بررسی: مطالعه به صورت مقطعی بر روی کارکنان ساختمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شد. برای تعیین فراوانی سندرم ساختمان بیمار از پرسشنامه‌ خودایفای Indoor Air Quality مخصوص کارکنان اداری استفاده شد. کلیه کارکنان که حداقل یک سال از مدت اشتغال آنها می‌گذشت و بیماری طبی شناخته شده با علایم مشابه SBS نداشتند وارد مطالعه شدند و پرسشنامه برای آنها تکمیل شد. اطلاعات با استفاده از آزمون آماری مجذور کای تجزیه و تحلیل شد.

  یافته‌ها: فراوانی SBS در کارکنان ساختمان مرکزی ۷/۳۵% بود (۸/۳۴% در مردان و ۹/۳۶% در زنان). فراوانی SBS با سن، جنس، سابقه کار، و میزان تحصیلات ارتباط معناداری نداشت. شایعترین علامت ذکر شده از سوی پرسش شوندگان به ترتیب خستگی، سردرد و اختلال در تمرکز حواس بود و شایعترین علت ایجاد علایم از سوی کارکنان سروصدا، فضای ناکافی و شلوغی محل کار عنوان شد.

  نتیجه‌گیری: مطالعه کنونی فراوانی نسبتاً بالای SBS را در کارمندان اداری این سازمان نشان داد که از علل عمده آن کمبود فضا برای هر کارمند ذکر شده است. با توجه به تأثیر این بیماری بر عملکرد کارکنان و کاهش بهره‌وری، رفع عوامل ایجادکننده‌ آن بویژه سر وصدا و فضای ناکافی موجود در اتاقها توصیه می شود .

  زمینه و هدف: فعالیت­های فیزیکی در مشاغل مختلف همانند جابه­جایی دستی کالا، پوسچرهای استاتیک و دینامیک تکراری، حرکات سریع و غیره از ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی-عضلانی مهم به شمار می­آیند. روش­های متعددی برای ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیکی تعریف شده، که هر کدام برای بررسی فاکتور خاصی به کار می روند، ولیکن کاربرد این روش­ها فقط برای کشف شرایط، نتایج کاملی را به همراه نخواهند داشت و درواقع آن چه مهم می باشد بکارگیری نتایج آنالیزها برای اعمال تغییراتی کاربردی و اصلاحی خواهدبود که این مهم دراین پژوهش کاربردی مدنظر بوده­است. به بیان دیگر هدف از مطالعه حاضر تعیین سطح ریسک ارگونومیکی ناشی از استرس­های پوسچرال با تاکید بر سه ریسک فاکتور پوسچرنامناسب، نیرو و تکرار و سپس کاربرد یافته­ها در فرآیندطراحی وسیله­ای کمک حرکتی، تحت عنوان اگزواسکلتال، برای تسهیل هر چه موثر­تر فعالیت­ها در صنعت می باشد.

  روش کار: دراین بررسی ضمن ارزیابی اولیه شرایط کار در یکی از صنایع وابسته به خودروسازی، وضعیت­های مختلف بدنی در­۱۷­ایستگاه کار به روش ­ RULA ­ به­انجام رسید و تعداد ۶۰ کاربرگ تکمیل گردید. در پژوهش کارکردهای سیستم اگزواسکلتال اندام تحتانی کمپانی HONDA آنالیز و با توجه به اصول آن و با عنایت به نتایج ارزیابی­های ارگونومیک به روش یاد شده، طراحی الگزواسکلت اندام فوقانی مورد توجه قرارگرفت. بررسی بیومکانیکال حرکت­های اندام فوقانی مبتنی بر مشاهدات نیز بخش دیگری ازاین پژوهش را به خود اختصاص داده است.

  یافته ها: نتایج نشان داد که هیچ­ یک از پست­های کاری در سطح ریسک قابل قبول قرار ندارند و اندام­های گردن، تنه و پاها در سطح ریسک بالاتری نسبت به سایر اندام­ها قراردارند. تفاوت زیادی میان اطلاعات حاصل از آنالیز دست چپ و راست برای هر ایستگاه وجود نداشت و تقریباً توزیع بار کاری میان دو سمت بدن برابر بود. همچنین تاثیر چشمگیر دو ریسک فاکتور نیرو و تکرار بر پوسچرهای کاری، قابل مشاهده بود. بررسی عملکرد اگزواسکلتال هوندا، احتمال موفقیت طراحی اگزواسکلتال اندام فوقانی با رویکرد اصلاح حرکات حرفه­ایی در بین کارگران صنعت مورد مطالعه را روشن ساخت.

  نتیجه گیری: هرچند تقسیم کار در بین کارگران ، آموزش­های شغلی و یا اعمال نوبت کاری در کاهش صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار می تواند نقش داشته و به نوعی شرایط ارگونومیک را در کار بهبود بخشد، لیکن بکارگیری تجهیزات کمک حرکتی اثربخشی بیشتری را از منظر اصول ارگونومیک و فیزیولوژی کار خواهد داشت. طراحی اگزواسکلتال اندام تحتانی توسط شرکت HONDA و شبیه سازی­های مربوطه، مورد اخیر را به اثبات رسانده است.