عبدالحکیم باتجربه رودی، محسن محمدنیا احمدی، مهدی مقرنسی،
دوره ۱۸، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: کار در معدن یک شغل قدیمی محسوب شده و به عنوان یک کار دشوار و آسیبزا شناخته میشود. نقص عملکرد ریه (از نوع تحدیدی) یکی از مشکلات عمده کارگرانی است که در معرض آلودگی شغلی قرار دارند. توانبخشی ریوی یکی از مداخلههای درمانی مشخص در بیماریهای انسدادی ریوی از جمله بیماری مزمن انسدادی ریوی محسوب میشود که منجر به بهبود تحمل فعالیت ورزشی، کیفیت زندگی شده و بستری در بیمارستان را نیز کاهش میدهد. با توجه به وجود مستندات اندک، درباره فواید برنامه توانبخشی ورزشی در مبتلایان به ناراحتی تحدیدی ریه، هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر ۱۲ هفته تمرین تناوبی با متوسط بر شاخصهای اساسی عملکرد ریوی مبتلایان به بیماریتحدیدی ریوی شاغل در محیط آلوده معدن سنگ آهن بود. این پژوهش بهصورت نوع نیمه تجربی و بهروش میدانی و با طرح پیشآزمون –پسآزمون اجرا شد.
روش بررسی: بدین منظور، از میان ۶۰۰ کارگر شاغل در معدن آهن سنگ آهن پس از انجام آزمایشهای اولیه (تست اعتیاد و اسپیرومتری)، تعداد ۳۰ بیمار مبتلا به بیماریتحدیدی ریه (درجه متوسط (۷۰<FVC>۵۰)؛ میانگین سنی (۲/۴±۳/۳۰ سال)؛ قدی (۷/۷±۱/۱۷۵ سانتیمتر)؛ وزنی (۲/۱۴±۲/۷۸ کیلوگرم)؛ شاخص توده بدنی (۵/۴±۵/۲۵) انتخاب شدند. در شروع مطالعه، پیشآزمونهای مربوط به شاخصهای ریوی (۱FEV، FVC و FVC/۱FEV) و عملکردی (آزمون حداکثر سرعت هوازی)، میزان درک تلاش و همچنین اندازهگیریهای مربوط به قد، وزن و BMI آزمودنیها انجام شد. سپس آزمودنیها به دو گروه تمرین تناوبی با شدت متوسط (با ۶۰-۸۵ درصد حداکثر سرعت هوازی) و کنترل تقسیم شدند. طول مدت مطالعه، ۱۲ هفته (۳ جلسه در هفته) در نظر گرفته شد. در این مدت، کل زمان پیموده شده در گروه ۱ و ۲، بطور پیشروندهای از ۱۰ به ۳۲ دقیقه افزایش یافت. همه بیماران تحقیق را به پایان رساندند و به تحلیل نهایی راه یافتند. در پایان مطالعه، پیشآزمونهای مربوط به شاخصهای ریوی (۱FEV، FVC و FVC/۱FEV) و عملکردی (میزان درک تلاش و آزمون حداکثر سرعت هوازی (MAS)) انجام و برای تحلیل آماری نهایی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادههای پیشآزمون و پسآزمون در گروههای مطالعه پس از ۱۲ هفته تمرین تناوبی با شدت متوسط و همچنین مقایسه بین گروهها در هر یک شاخصهای مورد نظر از آزمون t مستقل استفاده و سطح معنیداری ۰۵/۰ در نظر گرفته شد.
یافتهها: در شروع مطالعه، دو گروه به لحاظ ویژگیهای فیزیولوژیکی و تنسنجی تفاوتی نداشتند. بعد از مطالعه ۱۲ هفتهای، نتایج حاکی از افزایش معنیدار (۰۰۱/۰=p) شاخصهای عملکرد ریوی (FVC و ۱FEV) پس از دوره تمرینی در گروه تجربی بود. میانگین مسافت پیموده شده در آزمون MAS نیز با افزایش (۰۰۰۱/۰=p) همراه بود. میزان درک تلاش (RPE) نیز بطور معنیداری کاهش یافت (۰۰۰۱/۰=p).
نتیجهگیری: این تحقیق جز معدود تحقیقاتیاست که تأثیر تمرین تناوبی با شدت متوسط بر شاخصهای عملکرد ریوی، قلبی تنفسی و شاخص درک از تلاش کارگران بیمار مبتلا به بیماری تحدیدی ریوی شاغل در محیط آلوده معدن سنگ آهن را بررسی نمودهاست. براساس نتایج، استفاده از تمرین تناوبی با شدت متوسط در بهبود شاخصهای عملکرد ریوی کارگران مبتلا به بیماری تحدیدی ریوی، مؤثر بود و میتوان از این نوع تمرین در سایر مشاغل در معرض آلودگی استفاده نمود.
