چکیده
زمینه و هدف: اگر چه تجهیزات حفاظت تنفسی به میزان گسترده ای جهت حفاظت کارکنان در برابر آلاینده های محیط کار مورد استفاده قرار می گیرند، ولی عدم استفاده مداوم از تجهیزات حفاظت فردی سبب بروز مشکلات تنفسی متعددی می گردد. مطالعات نشان می دهند که بیشتر کارکنان از این تجهیزات به طور مناسب و مداوم استفاده نمی کنند. بنابراین آموزش های ایمنی با استفاده از الگوهایی که عوامل موثر در رفتار را شناسایی و تقویت می نمایند ضروری می باشد. لذا این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر اساس نظریه رفتار برنامه ریزی شده بر استفاده از ماسک در کارگران کارخانه آرد اطلس اصفهان طراحی گردید.
روش بررسی: این مطالعه از نوع نیمه تجربی شاهد دار است که در سال ۱۳۹۶ بر روی ۵۰ نفر از کارگران شرکت آرد اطلس اصفهان که در دو شیفت ۲۵ نفره مشغول کار بودند، انجام گرفت. به صورت تصادفی یکی از شیفت ها به عنوان گروه مداخله و شیفت دیگر در گروه کنترل وارد مطالعه شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن قبل از شروع مطالعه محاسبه گردید جمع آوری گشت. این پرسشنامه بر اساس اطلاعات دموگرافیک و سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده تدوین شده بود، که در ۳ زمان قبل، بلافاصله و سه ماه پس از اتمام مداخله آموزشی تکمیل گردید. مداخله آموزشی برای گروه مداخله در ۴ جلسه آموزشی ۴۵ دقیقه ای انجام گرفت. در جلسات آموزشی از روش های متنوع آموزشی از جمله سخنرانی، نمایش فیلم، بحث گروهی و پرسش و پاسخ استفاده شد. تحلیل داده ها با نرم افزار آماریSPSS۲۰ و با استفاده از آمار توصیفی و آمار تحلیلی انجام شد.
یافته ها: بررسی ها نشان داد میانگین سنی در گروه آزمون۶/۳۳ سال و در گروه کنترل۹/۳۵ سال می باشد . بررسی نتایج آماری و ثبت رفتارهای مشاهده ای در بین شرکت کنندگان نشان داد: در ابتدای مطالعه میانگین نمرات سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده شامل: باورهای رفتاری، ارزیابی نتایج، عقاید هنجاری، انگیزه پیروی، نمره عقاید کنترلی، تاثیر عقاید کنترلی و رفتار استفاده از ماسک (۷۳/۰ P =) بین دو گروه اختلاف آماری معنی داری نداشت. بررسی نتایج نشان داد بلافاصله پس از مداخله کلیه سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده و همچنین رفتار استفاده از ماسک (۰۲/۰ P =) در گروه مداخله افزایش معناداری پیدا کرد، همچنین ۳ماه بعد از مداخله نیز کلیه سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده و رفتار استفاده از ماسک (۰۴۹/۰ P =) همچنان اختلاف معناداری نسبت به گروه کنترل داشت. به طور کلی علاوه بر رفتار استفاده از ماسک کلیه سازه های نظریه رفتار برنامه ریزی در دو زمان در گروه مداخله افزایش یافته بود (۰۵/۰ >P) .
نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مداخله‌ی آموزشی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه ریزی و با تاکید بر سازه های باورهای رفتاری، هنجارهای انتزاعی و کنترل رفتار درک شده با بهره گیری از روش های آموزشی در بهبود رفتار استفاده از ماسک موثر واقع گردید . لذا استفاده از این مدل در ایجاد رفتارهای ایمن توصیه می گردد.
کلمات کلیدی:کارگران،ماسک،مداخله آموزشی،نظریه رفتار برنامه ریزی
