مجله علمی پژوهشی

---

  زمینه و هدف: حمل دستی بار از جمله وظایفی است که می­تواند سبب ایجاد اختلالات اسکلتی- عضلانی مرتبط با کار گردد و یکی از رایج­ترین اختلالات ناشی از حمل دستی بار، کمردردهای شغلی است. مطالعه حاضر به منظور تعیین میزان ناراحتی­های اسکلتی- عضلانی، ارزیابی وظایف حمل دستی بار با دو روش MAC و معادله NIOSH و مقایسه نتایج این دو روش، انجام گرفت.

  روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی در سال ۱۳۹۰ بر روی ۳۰ کارگر یک شرکت کاشی­سازی در شهر همدان اجرا شد. برای تعیین شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی از پرسشنامه نوردیک و از دو روش MAC و NIOSH برای ارزیابی وظایف حمل دستی بار استفاده گردید . در نهایت این دو روش از لحاظ میزان توافق در ارزیابی ریسک با هم مقایسه گردیدند.

  یافته ها: نتایج نشان­ داد که در ۱۲ ماه گذشته بیشترین فراوانی ناراحتی­های اسکلتی­- عضلانی مربوط به نواحی کمر(۷/۶۶% )، شانه (۱/۴۰% ) و زانو (۴۰%) می­باشد . وزن بلند شده توسط کارگران بیشتر از وزن مجاز بدست آمده از معادله NIOSH بود. نتایج ارزیابی هر دو روش نشان داد که سطح ریسک در واحدهای سمباده­زنی، لعاب­زنی، کوره و بسته بندی بالا می ­ باشد. مقایسه نتایج دو روش نشان داد که هر دو روش در برآورد ریسک ۱۰۰% توافق دارند.

نتیجه گیری: میزان استرس­های فیزیکی اعمال شده بر بدن در حین بلندکردن بار در همه واحدها زیاد بود و یکی از دلایل اصلی آن، استفاده از چرخ حمل بار با طبقات ثابت غیراستاندارد می­باشد که شیوع ناراحتی ­ های اسکلتی ـ عضلانی را در کارگران سبب شده است. این مطالعه انجام اقدامات ارگونومیکی جهت بهبود شرایط کار را توصیه می ­ نماید.

---

زمینه و هدف: صدا یکی از موثرترین عوامل برون زاد تاثیر گذار بر مکانیزم های پردازشی مغز انسان است که نقش عمده ای در بروز خطاهای انسانی و حوادث شغلی دارند. صدای کم فرکانس از مهم ترین منابع مولد صدا در محیط است و  حتی در ترازهای پایین آزاردهنده بوده و عملکرد شناختی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از تفاوت‌های فردی مانند دست برتری، برون گرایی، روان رنجور خوئی و حساسیت به صدا می‌توانند تأثیر صدا بر عملکردهای شناختی را کاهش یا افزایش دهند. هدف این تحقیق بررسی اثر دست برتری بر عملکردهای شناختی در حضور صدای با فرکانس پایین می‌باشد.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مداخله­ای می­باشد. جامعه پژوهش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان بودند که از میان آن‌ها تعداد ۱۲۰ نفر به روش نمونه­گیری هدفمند (۴۰ نفر راست‌دست، ۴۰ نفر دوسو توان و۴۰ نفر چپ‌دست) انتخاب شدند. کلیه آزمایش‌ها در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان و در یک اتاق با شرایط آکوستیکی و فیزیکی کنترل‌شده در اسفندماه سال ۱۳۹۶ صورت گرفت. برای تعیین دست برتری از پرسشنامه دست برتری چاپمن استفاده شد. با شبیه‌سازی محیط واقعی هر یک از افراد موردمطالعه درشدت صوت متداول در صنعت (۴۵ و ۶۵ دسی‌بل) به مدت ۴۰ دقیقه در معرض مواجهه قرار گرفتند. شرایط محیطی در شرایط آسایش حرارتی و معادل با دمای تر گوی‌سان ۱۸ درجه سلسیوس و رطوبت نسبی ۵۰ درصد بدون وجود جریان هوای مزاحم ثابت نگاه داشته شد. همچنین با استفاده از لامپ‌های فلورسنت و هالوژنِ روشنایی ۵۰۰ لوکس با سطح درخشندگی مطلوب سطوح تأمین و در طول انجام تمامی آزمایش‌ها ثابت نگاه داشته شد. در این مطالعه از صدای ضبط‌شده سیستم تهویه صنعتی در محیط کار استفاده شد که با استفاده از نرم‌افزارCool edit Program  در باند فرکانسی مدنظر ویرایش گردید و در حین مواجهه با استفاده از آزمون عملکرد پیوسته دیداری-شنیداری ((IVA PLUS CPT عملکردهای شناختی(زمان واکنش، توجه، تعادل، تمرکز و سرعت پردازش) افراد موردبررسی قرار گرفت. داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSSv:_۲۰ و آزمون کروسکال والیس و تحلیل واریانس موردبررسی قرار گرفتند.
یافته­ها: میانگین سنی افراد ۹۴/۲۳ با انحراف معیار ۲۵/۳ بود. توزیع افراد مورد آزمایش ازنظر جنس، فقط مردان بودند و ۸۵ درصد از آن‌ها را مجردان و بقیه را متأهلین تشکیل می‌دادند. بیشتر شرکت‌کنندگان این مطالعه از رشته‌های علوم بهداشتی و مقطع تحصیلی ۸۰ درصد آن‌ها نیز کارشناسی بود.   نتایج نشان داد با افزایش تراز صوت از ۴۵ به ۶۵ دسی بل صدا با فرکانس پایین عملکردهای شناختی افراد بهبود پیدا می کند و همجنین بین مؤلفه‌های عملکردهای شناختی و دست برتری تفاوت معناداری وجود دارد(۰۵/۰p<)، بطوریکه افراد راست‌دست مؤلفه­های شناختی شنیداری بهتر، و افراد چپ‌دست مؤلفه‌های شناختی دیداری بهتری نسبت به هم داشتند و عملکرد دو سو توان نسبت به دو گروه دیگر در سطح بالاتری قرار دارد (۰۵/۰p<).
نتیجه­گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که مواجهه با صدا فرکانس پایین در مولفه­های عملکردهای شناختی شرکت­کنندگان تاثیرگذار بود و همچنین  بین افزایش تراز صوت و مؤلفه­های عملکردهای شناختی با دست برتری رابطه معناداری وجود دارد. حین مواجهه با صدا افراد دو سو توان مؤلفه‌های عملکردهای شناختی بالاتری داشتند. بر این اساس در پست های کاری و وظایف شغلی حساس که نیازمند استفاده از عملکردهای شناختی هستند اثر دست برتری افراد باید مد نظر قرار گیرد.
 

---

چکیده:
زمینه و هدف: خستگی و خواب آلودگی (کاهش سطح هوشیاری) علاوه بر تاثیر منفی بر عملکرد و کیفیت کار، به عنوان یکی از علل اصلی خطاهای انسانی و حوادث در محیط های کاری شناخته می شوند. شواهد تجربی اخیر نشان داده است که روشنایی علاوه بر تسهیل فرایند دید، می تواند بر عملکردهای فیزیولوژیکی، روانی و عصبی رفتاری انسان تأثیر بگذارد که به عنوان اثرات غیر بینایی روشنایی شناخته می شوند. برخی از مطالعات نشان داده است که نور آبی تک رنگ یا روشنایی سفید غنی شده از نور آبی (روشنایی با دمای رنگ بالا) می تواند باعث افزایش سطح هوشیاری، بهبود خلق و خوی و عملکرد شود. گرچه شواهد اخیر نشان داده که نور تک رنگ قرمز یا روشنایی سفید اشباع شده از نور قرمز (روشنایی با دمای رنگ پایین)، نیز توانایی القاء چنین اثرات مثبتی را داشته است. سوالی که مطرح است کدامیک از این وضعیت های روشنایی (روشنایی با دمای رنگ بالا یا روشنایی با دمای رنگ پایین) تاثیر قوی تری بر سطح هوشیاری و عملکرد عصبی رفتاری دارند. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مواجهه با روشنایی سفید با دمای رنگ پایین (LWL، ۲۷۰۰کلوین)، روشنایی سفید با دمای رنگ بالا (HWL،۱۲۰۰۰کلوین)، روشنایی سفید با دمای رنگ استاندارد (۴۰۰۰ کلوین،SWL ) و روشنایی خیلی کم (کنترل-DL) بر قدرت سیگنال های مغزی (شاخص عینی سطح هوشیاری) خواب آلودگی، خلق وخوی و عملکرد عصبی رفتاری (عملکرد شناختی) در زمان صبح انجام شده است.
روش بررسی: در این مطالعه، بیست داوطلب سالم در مواجهه با وضعیت های روشنایی به مدت ۱۴۰ دقیقه قرار گرفتند. داده هایی شامل الکتروانسفالوگرافی (سیگنال های مغزی الفا، الفا-تتا، بتا و تتا)، شاخص هوشیاری ذهنی(خواب آلودگی)، شاخص خلق و خوی، آزمون های عملکرد شناختی (برای سنجش توجه پیوسته، حافظه کاری، ظرفیت مهاری و توجه انتخابی) و ارزیابی ذهنی افراد شرکت کننده نسبت به وضعیت های روشنایی، جمع آوری گردید.
یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که در مقایسه با وضعیت DL، وضعیت های روشناییLWL و HWL، قدرت سیگنال های آلفا، آلفا تتا، خواب آلودگی و میانگین زمان عکس العمل در آزمون های عملکرد شناختی توجه پیوسته، حافظه کاری، توجه انتخابی و ظرفیت مهاری را به صورت معنی داری کاهش داده اند. با وجود تاثیر مثبت هر دو وضعیت روشناییHWL (۱۲۰۰۰ کلوین) و LWL (۲۷۰۰ کلوین) بر سطح هوشیاری و عملکرد شناختی در مقایسه با وضعیت SWL (۴۰۰۰ کلوین)، اما این تاثیر به حد معنی داری از نظر آماری نرسید. همچنین نتایج مطالعه نشان داد که تفاوت معنی داری میان وضعیت های روشنایی مورد مطالعه در مورد قدرت سیگنال های مغزی بتا و تتا وجود نداشته است. همچنین شرکت کنندگان در وضعیت روشناییLWL، در مقایسه با سایر وضعیت های روشنایی به صورت معنی داری (۰۰۹/۰>p) ، وضعیت خلق و خوی بهتری گزارش کرده اند.
نتیجه گیری: با جمع بندی یافته های مطالعه، می توان نتیجه گرفت که علاوه بر ترجیح نسبی وضعیت LWL توسط شرکت کنندگان، این وضعیت روشنایی، اثر قابل توجهی در بهبود وضعیت خلق و خوی افراد شرکت کننده داشته است. لذا طراحی و استفاده از مداخلات روشنایی با استفاده از منابع روشنایی دمای رنگ پایین می تواند به عنوان یک رویکرد کمکی در کنار سایر راهکارها برای کاهش خستگی، خواب آلودگی و بهبود عملکرد و وضعیت خلق و خوی کارکنان در ساعت های کاری صبح سودمند باشد. گرچه مطالعات بیشتری برای تعیین پارامترهای بهینه مداخلات روشنایی مورد نیاز می باشد.