زمینه و هدف: خستگی در جمعیتهای کاری شیوع بالایی داشته و همبستگی قوی با استرسهای روانی محیط کار دارد. از پیامدهای خستگی شغلی افزایش خطای انسانی و کاهش عملکرد است. خستگی خوداظهاری و تغییر در ترشح هورمونها از روشهای بررسی خستگی است. هدف مطالعه بررسی خستگی حاد شغلی و سطح کورتیزول آزاد ادراری قالیبافان طی روزهای کاری و غیرکاری میباشد.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی در سال ۱۳۹۱ بر روی ۱۲ قالیباف زن انجام شد. در هر یک از روزهای کاری و غیرکاری ۳ نمونه ادراری و ۳ نرخدهی به خستگی از شرکتکنندگان جمعآوری گردید. سطح کورتیزول آزاد ادراری به روش الایزا و سطح خستگی حاد شغلی با شاخص خودگزارشی و معتبر VAS-fatigue تعیین شد. دادهها بااستفاده از نرمافزار STATA نسخه ۱۱ تجزیهوتحلیل شدند.
یافتهها: میانگین سطح کورتیزول روز کاری (۷۷/۱۷۶) بالاتر از روز غیرکاری (۸۰/۱۳۳) بود. مهم‌ترین عامل، تفاوت سطح کورتیزول پس از بیداری صبحگاهی در روز کاری و غیرکاری بود (۰۰۱/=p). تغییرات خستگی در روز کاری معنادار (p<۰/۰۰۱)، اما در روز غیرکاری بیمعنا بود. در روز کاری، بین سطح کورتیزول و خستگی، همبستگی ضعیف عکس وجود داشت، اما در روز غیرکاری همبستگی مشاهده نشد.
نتیجهگیری: این مطالعه تفاوت چشم‌گیری بین میزان ترشح کورتیزول صبحگاهی و سطح خستگی در روز کاری و غیرکاری گزارش نمود، که میتواند نشان از تأثیرات اساسی استرس ناشی از بار کاری، بر کارگران باشد. خستگی حاد فاکتور قوی و تأثیرگذار بر سطح کورتیزول نبود و از تغییرات این هورمون نمیتوان به عنوان ابزار بررسی خستگی استفاده نمود.
