مجله علمی پژوهشی

---

  چکیده

---

  چکیده

---

  زمینه و هدف: در محیط یک سازمان عوامل انسانی در معرض فشارهای عصبی و روانی گوناگونی قرار دارند که آثار سوء فراوانی بر عملکرد افراد باقی می گذارد، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه فرهنگ سازمانی با رضایت شغلی و فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه تبریز انجام شده است.

  روش بررسی: روش این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. ۱۰۶ نفر از کارکنان آموزشی و اداری دانشگاه تبریز در سالتحصیلی ۸۷-۸۶ به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده، پرسشنامه فرهنگ سازمانی هافستد HOCQ) ) و شاخص توصیف شغلی ( JDI ) و سیاهه فرسودگی شغلی مازلاک و جکسون ( MBI ) بودند. داده های پژوهش با استفاده از روش همبستگی پیرسون، آزمون T برای گروههای مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

  یافته ها: نتایج به دست آمده گویای آن است که، فرهنگ سازمانی غالب در دانشگاه تبریز از نوع عقلانی می باشد، بعلاوه، نتایج آزمون T مبین این بود که بین کارکنان آموزشی و اداری از نظر رضایت شغلی تفاوت معنی داری وجود ندارد ( ۰۵/۰ p > )، اما بین کارکنان آموزشی و اداری از نظر فرسودگی شغلی تفاوت معنی داری وجود دارد (۰۱/۰ p < ). همچنین، نتایج آزمون T مبین این بود که بین رضایت شغلی و فرسودگی شغلی زنان و مردان تفاوت معنی داری وجود ندارد (۰۵/۰ p > )، همینطور نتایج بدست آمده، نشان داد بین فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی کارکنان رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد (۰۱/۰ p < ) و نیز بین فرهنگ سازمانی و فرسودگی شغلی کارکنان رابطه معکوس و معنی داری وجود دارد (۰۱/۰ p < ) ، بعلاوه، بین رضایت شغلی و فرسودگی شغلی کارکنان رابطه معکوس و معنی داری وجود دارد (۰۱/۰ p < ).

  نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش، چنین برمی آید که فرهنگ سازمانی مشارکتی بیشترین میزان رضایت شغلی و کمترین میزان فرسودگی شغلی را بوجود می آورد.

---

  زمینه و هدف: تربیت دانش آموختگانی که توانایی حل مشکلات جامعه را دارند از مهمترین وظیفه دانشگاهها محسوب می شود. این مهم درسایه آموزش های موثر در محیط ایمن و فاقد استرس امکان پذیر است. طراحی صحیح صندلی های کلاس های درس متناسب با خصوصیات تن سنجی دانشجویان ضمن ارتقا کیفیت آموزشی و جلوگیری از ناراحتی های اسکلتی عضلانی سبب تشویق دانشجویان به عادت درست نشستن می شود. این مطالعه به منظور بررسی تطابق ابعاد بدنی دانشجویان با صندلی های ارائه شده از سوی شرکت ها و شیوع اختلالات اسکلتی – عضلانی در دانشجویان و ارتباط آن با ابعاد صندلی های آموزشی انجام شد.

  روش بررسی : این مطالعه توصیفی – تحلیلی برروی ۱۱۵ دانشجوی ۲۷- ۱۸ سال انجام شد. ۱۵ پارامتر آنتروپومتریک مرتبط با نشستن بر روی صندلی توسط صفحه آنتروپومتر و با استفاده از کولیس های تن سنجی اندازه گیری شد. ابعاد ۲ نوع صندلی موجود درکلاس های درس با ابعاد صندلی استاندارد مقایسه شد.

  یافته ها: مقایسه ابعاد موئد آن است که ابعاد صندلی و ابعاد دانشجویان فقط در پارامتر طول دسته صندلی با یکدیگر مطابقت داشته و در سایر پارامترها با یکدیگر همخوانی ندارند. آزمون T-Test نشان داد که بین پارامترهای دختران و پسران اختلاف معنی داری وجود دارد.

  نتیجه گیری: مقایسه نتایج حاصل از اندازه گیری ابعاد بدنی و ابعاد صندلی با نتایج پرسشنامه نارضایتی احساسی دانشجویان و پرسشنامه نقشه بدن گویای آن است که صندلی های پلاستیکی از لحاظ راحتی ، جنس و شیب پشتی صندلی مناسب تر بوده و دانشجویان کمتر مجبور به تغییر وضعیت نشستن خود می شوند ولیکن به علت طراحی نامناسب تکیه گاه پا و بالا بودن عمق موثر صندلی از میزان ناراحتی و درد بالاتری در اندامهای تحتانی نسبت به صندلی های چوبی برخوردار هستند.

 

 

---

  زمینه و هدف: حمل دستی بار از جمله وظایفی است که می­تواند سبب ایجاد اختلالات اسکلتی- عضلانی مرتبط با کار گردد و یکی از رایج­ترین اختلالات ناشی از حمل دستی بار، کمردردهای شغلی است. مطالعه حاضر به منظور تعیین میزان ناراحتی­های اسکلتی- عضلانی، ارزیابی وظایف حمل دستی بار با دو روش MAC و معادله NIOSH و مقایسه نتایج این دو روش، انجام گرفت.

  روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی در سال ۱۳۹۰ بر روی ۳۰ کارگر یک شرکت کاشی­سازی در شهر همدان اجرا شد. برای تعیین شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی از پرسشنامه نوردیک و از دو روش MAC و NIOSH برای ارزیابی وظایف حمل دستی بار استفاده گردید . در نهایت این دو روش از لحاظ میزان توافق در ارزیابی ریسک با هم مقایسه گردیدند.

  یافته ها: نتایج نشان­ داد که در ۱۲ ماه گذشته بیشترین فراوانی ناراحتی­های اسکلتی­- عضلانی مربوط به نواحی کمر(۷/۶۶% )، شانه (۱/۴۰% ) و زانو (۴۰%) می­باشد . وزن بلند شده توسط کارگران بیشتر از وزن مجاز بدست آمده از معادله NIOSH بود. نتایج ارزیابی هر دو روش نشان داد که سطح ریسک در واحدهای سمباده­زنی، لعاب­زنی، کوره و بسته بندی بالا می ­ باشد. مقایسه نتایج دو روش نشان داد که هر دو روش در برآورد ریسک ۱۰۰% توافق دارند.

نتیجه گیری: میزان استرس­های فیزیکی اعمال شده بر بدن در حین بلندکردن بار در همه واحدها زیاد بود و یکی از دلایل اصلی آن، استفاده از چرخ حمل بار با طبقات ثابت غیراستاندارد می­باشد که شیوع ناراحتی ­ های اسکلتی ـ عضلانی را در کارگران سبب شده است. این مطالعه انجام اقدامات ارگونومیکی جهت بهبود شرایط کار را توصیه می ­ نماید.

---

  زمینه و هدف : ارزیابی پیامد خطراتی همچون حریق، انفجار و رها شدن مواد شیمیایی پر خطر در محیط، یکی از ضروری‌ترین و اصلی‌ترین مراحل برای بهبود سطح ایمنی در واحدهای موجود یا در حال طراحی است. فرآیند تولید هیدروژن بعلت وجود شرایط حاد علمیاتی و گازهای با قابل یت اشتعال و انفجار بالا نظیر متان و هیدروژن بستر حوادث بزرگ صنعتی از بعد تلفات جانی و خسارات مالی می­باشد ، بنابراین ایمنی نگرانی اصلی تولیدکنندگان هیدروژن است.

  روش بررسی : ابتدا با ب ه­ کارگیری روش HAZID تمامی خطرات و سناریوهای بالقوه تولید هیدروژن شناسایی شد و بعد از جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، مدلسازی پیامد با استفاده از نرم افزار حرفه­ای ۵۴/۶ PHAST انجام شد. احتمال مرگ میر افراد با استفاده از معادلات معتبر Probi t محاسبه گردید و در نهایت شدت خسارات پیامدها با استفاده از معیارهای مرسوم ارزیابی گردید.

  یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین مرگ و میر مربوط به آتش فورانی راکتور سولفورزدایی(۲۸ نفر) است. فاصله تاثیر و شدت تشعشع این حادثه به ترتیب برابر۲۵۰متر و kW/m^۲ ۳۷۰ است. خطرناکترین آتش ناگهانی ناشی از پارگی کامل رفورمر است، بطوریکه افراد تا فاصله ۱۳۰ متر از محل نشتی و مساحت m^۲ ۱۵۰۵تحت تاثیر غلظت ppm ۶۱۱۲۰ قرار می­گیرند و همه افراد کشته خواهند شد. بدترین انفجار ابر بخار ناشی از جاذب­های تصفیه هیدروژن است، بطوریکه تا فاصله ۶۰ متری از محل جاذبها همه افراد کشته خواهند شد و تمامی تجهیزات فرآیندی و ساختمانها بطور کامل تخریب خواهند شد. حریم ایمن واحد تولید هیدروژن برابر ۷۴۶ متر از حدود مرزی واحد می­باشد.

  نتیجه‌گیری : ارزیابی پیامد روشی کمی و جامع به منظور برآورد و ارزیابی شدت حوادث بالقوه واحدهای مخاطره آمیز صنعتی می­باشد. وقوع حوادثی از قبیل حریق و انفجار در فرآیند تولیدهیدروژن خسارات­های جانی و مالی سنگینی دارد بنابراین، تامین ایمنی صنایع مجاور واحد تولید و مصرف هیدروژن باید به طور ویژه مورد توجه قرارگیرد .

---

زمینه و هدف: واژه سیلیس آزاد به فرم کریستالیزه سیلیس و کوارتز که به عنوان فراوانترین ترکیب در پوسته زمین اطلاق می شود که می تواند باعث ایجاد سیلیکوزیس و سرطان ریه در مواجهه های با دز زیاد این ماده شود. مواجهه با سیلیس آزاد در تخریب ساختمان اجتناب ناپذیر است. و می تواند مشکلات عدیده ای برای سلامت کارگران داشته باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی مواجهه تنفسی کارگران با سیلیس آزاد در طی تخریب ساختمانها در شهر تهران بود.

  روش بررسی: در این مطالعه برای ارزیابی مواجه تنفسی کارگران با سیلیس سیلس آزاد، چهار منطقه تهران (غرب، شرق، جنوب، مرکز) انتخاب شد. نمونه برداری بوسیله پمپ نمونه برداری فردی و فیلتیرغشایی ممبران انجام گرفت. نمونه ها پس از انتقال به آزمایشگاه بوسیله طیف سنجی مرئی در طول موجهای( ۸۲۰و۴۲۰ نانومتر) بر اساس روش NIOSH۷۶۰۱ آنالیز شدند.

  یافته ها: بیشترین و کمترین غلظت سیلیس به ترتیب در نواحی جنوب و مرکز تهران با میانگین هندسی ۱۸۵/۰ و ۰۸۵/۰میلی گرم بر متر مکعب بود. نتایج نشان داد که ۸۰ در صد (۴۸ نمونه ) از کل نمونه بالاتر از حد آستانه مجاز قرار داشتند ( ACGIH ۰۵/۰ mg/m^۳ ). همچنین میانگین هندسی مواجهه کارگران با سیلیس آزاد در رنج ۰۸۵/۰-۱۸۵/۰ mg/m^۳ قرار داشت.

  نتیجه گیری : با توجه به بالا بودن مواجهه شغلی کارگران در فر آیند تخریب ساختمان در شهر تهران ( ۸۰ درصد ) رعایت روش های کنترل و استفاده از فرآیند مرطوب و استفاده از وسایل حفاظت فردی توصیه می شود.

---

زمینه و هدف: ایمنی بیمار یکی از مولفه‌های اصلی کیفیت خدمات در نظام سلامت است، وجود فرهنگ ایمنی بیمار نقش کلیدی در ارتقای سطح ایمنی بیمار، پیشگیری از خطاهای پزشکی و رویدادهای نامطلوب در سازمان‌های ارائه دهنده خدماتی بهداشتی درمانی دارد. لذا هدف این پ&zwj&zwj&zwjزوهش، مطالعه فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی نیشابور بود.

 روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه مقطعی می‌باشد که در سال ۱۳۹۲ بر روی کلیه کارکنان واجد شرایط بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی نیشابور انجام شده‌است. برای بررسی فرهنگ ایمنی بیمار از پیمایش بیمارستانی فرهنگ ایمنی بیمار (HSOPSC) استفاده شده‌است. برای تجزیه و تحلیل دادها از آزمون کای دو و مدل رگرسیون لجستیک در نرم افزار ۱۶ SPSS استفاده‌ شده‌است.

 یافته ها: در این مطالعه میانگین امتیاز کلی فرهنگ ایمنی بیمار ۵۲/۹±۵۰/۲۵ بود. در میان ابعاد دوازده‌گانه فرهنگ ایمنی بیمار، بیشترین و کمترین امتیاز به ترتیب مربوط به بعد انتظارات و اقدامات مدیریت در جهت ارتقای ایمنی بیمار ( با میزان ۴۲درصد) و بعد تناوب گزارش‌دهی حوادث ناخواسته (با میزان ۱۵ درصد) بود. براساس مدل رگرسیون لجستیک بین سطح کلی فرهنگ ایمنی بیمار و متغیرهای تماس مستقیم با بیمار، مدت اشتغال در بیمارستان و مدت اشتغال در واحد فعلی ارتباط آماری معنی‌دار مشاهده شد (۰۵/۰ P<).

 نتیجه گیری: دراین مطالعه مشاهده شد که میانگین کلی و امتیاز تمامی ابعاد دوازده‌گانه فرهنگ ایمنی بیمار پایین‌تر از حد قابل قبول می‌باشد و وضعیت فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان‌‌های مورد مطالعه نیاز مبرم به بهبود و ارتقاء دارد. لذا ایجاد سیاست‌‌هایی در جهت نهادینه ساختن و ارتقاء فرهنگ ایمنی بیمار در کارکنان ضروری به نظر می‌رسد.

---

زمینه و هدف: توجه به ایمنی سایت های فرآیندی مجاور اماکن مسکونی بخصوص در کلان‌شهرها از دیدگاه مهندسی ایمنی و مدیریت ریسک اهمیت زیادی دارد. این مطالعه با هدف شناسایی کانون‌های خطر انفجار در ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز شهری (TBS) و تجزیه و تحلیل کیفی و کمی علل وقوع آنها و برآورد میزان احتمال وقوع نشتی در این ایستگاه‌ها انجام گرفت.

روش بررسی: جهت شناسایی کانونهای خطر و تحلیل کیفی نقص‌ها از روش حالات شکست و تجزیه و تحلیل اثرات آن (FMEA) و برای تعیین احتمال بروز حوادث مرتبط از روش آنالیز درخت خطا (FTA) استفاده گردید. جهت برآورد میزان احتمال رویدادهای پایه درخت خطا از نظرات خبرگان و بانک های داده مرتبط استفاده گردید.

یافته ها: تعداد ده کانون خطر انفجار در ایستگاه‌هایTBS شناسایی گردید. در مجموع ۶۷ نقص در وقوع نشتی گاز از سنسینگ که دارای بیشترین عدد اولویت ریسک (RPN=۲۴ ) بود مشخص شد. همچنین سیستم ارت ایستگاه با عدد اولویت RPN=۴ کمترین مقدار عدد اولویت ریسک را داشت. نتایج نشان داد که احتمال نشت گاز از سنسینگ برابر ۵۲/۰ در سال می‌باشد. نقص فرآیندی (FP =۰,۳۳۴) بیشترین و علل مکانیکی (FP=۰.۰۶۲) کمترین سهم در رقوع نشت گاز از سنسینگ را دارند.

نتیجه گیری: پیشگیری و کنترل نشتی گاز از سنسینگ و جلوگیری از وقوع نقص‌های فرآیندی و رفتارهای ناایمن در کاهش ریسک انفجار ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز شهری اهمیت قابل توجهی دارد.

---

زمینه و هدف: کارخانه‌های فولاد از جمله صنایعی هستند که نقش مهمی را در آلودگی هوا و  انتشار آلاینده‌های ذره‌ای به محیط دارند. اسکرابر ونچوری یکی از مهم‌ترین  اجزا و پالایشگرهایی است که در سیستم‌های تهویه برای کنترل انتشار آلاینده‌ها به اتمسفر در صنعت فولاد کاربرد زیادی دارد. از طرفی کارایی این وسیله به نحوه کاربری و استفاده از آن بستگی دارد، لذا این مطالعه با هدف تعیین کارایی اسکرابر ونچوری در یک واحد آهن‌سازی انجام شده است.

روش بررسی: این مطالعه یک بررسی توصیفی مقطعی است که به منظور تعیین کارایی پالایشگر در کنترل اندازه‌های مختلف ذرات انجام شد. نمونه برداری بر اساس روش ۳۴۰۵BS ، بصورت ایزوکینتیک و با دبیl/min ۳۰ در مسیر سیستم تهویه قبل و بعد از پالایشگر با استفاده از توالی نمونه‌برداری شامل مجموعه پروب با نمونه‌بردار بادهانه ورودی استاندارد، وسیله نمونه‌گیر و دسته‌بندی کننده ذرات بر اساس اندازه[۱] (نمونه‌بردار ذرات از نوع برخورد آبشاری[۲] چهار مرحله‌ای) که در ادامه آن تجهیزات اندازه‌گیری و کنترل جریان قرار می‌گیرند، انجام شد. نهایتا نمونه‌ها با استفاده از روش وزن‌سنجی آنالیز گردید و نتایج بدست آمده با استفاده از نرم فزار SPSS۱۶ آنالیز شد.

نتایج: سرعت سیال در گلویی اسکرابر m/s۴_/۷۱و نسبت مایع به گاز l/m^۳ ۱۲_/۱ می‌باشد. میانگین کل غلظت غبار در قبل و بعد از اسکرابر اسکرابر ونچوری به ترتیب mg/m^۳۶۹۰۰ و mg/m^۳۹۸۳ بود.  کارایی کلی اسکرابر ۸۵% تعیین شد. از نظر توزیع  اندازه بیشترین کارایی حذف ذرات mμ۱۵<، mμ۱۵-۴، mμ۴-۱و <mμ۱، به‌ترتیب برابر ۲_/۹۳% ، ۶_/۹۰%، ۹_/۷۹% و ۴_/۳۰%  بود. در اثر سائیدگی و نشتی در کانال‌کشی قبل از پالایشگر، بار گردوغبار ورودی به پالایشگر از g/m^۳۶/۲۵ برای طراحی به g/m^۳۹۷/۶ برای وضعیت موجود، کاهش یافته‌است.

نتیجه‌گیری: از نتایج چنین استنباط می‌شود با افزایش قطر ذرات کارایی پالایشگر افزایش می‌یابد ولی به علت تغییراتی که در مشخصه‌های پالایشگر به‌ویژه نازل‌های آن ایجاد شده است در مقایسه با مقادیر مطرح برای کارایی اسکرابر ونچوری در حذف ذرات با قطر کمتر از mμ۱، این پالایشگر کارایی مناسبی ندارد. با توجه به کاهش بار آلاینده ورودی، این پالایشگر حتی برای اندازه‌های بزرگ نیز کارایی لازم را ندارد

---

زمینه و هدف: ارزیابی عملکرد نظام مدیریت HSE پیمانکاران یک مرحله کلیدی در فرایند مدیریت پیمانکاران محسوب می­شود و  پایه­های بهبود مستمر را تشکیل می­دهد. لذا هدف پژوهش کنونی ارائه یک الگویی کاربردی برای ارزیابی عملکرد HSE سطح پروژه پیمانکاران می­باشد.

روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی-کاربردی، پس از تعیین فاکتورهای اصلی و شاخص­های مربوط به هر یک از آنها، پرسشنامه مورد نظر آماده شد و سپس فرایند روایی و پایایی پرسشنامه انجام گردید. با استفاده از این پرسشنامه و با نظرسنجی از ۳ گروه از خبرگان HSE شرکت، اهمیت فاکتورهای اصلی و شاخص­های آنها مشخص شد. سپس نتایج خروجی نظرات خبرگان بررسی گردید و با کمک فرمول­های مربوطه، اهمیت نسبی فاکتورهای اصلی و شاخص­های آنها محاسبه گردید. برای شکل­گیری الگو، نمره شاخص­های عملکرد محاسبه گردید. در پایان به منظور اعتبار سنجی الگوی ارائه شده، عملکرد HSE سه پیمانکار بزرگ     ساخت و ساز یک شرکت فعال در حوزه پتروشیمی مورد ارزیابی قرار گرفت.

یافته­ ها: الگوی ارائه شده از  ۷ فاکتور اصلی و ۱۲۳ شاخص تشکیل شده است. دامنه نمره کل ارزیابی عملکرد پیمانکار از نظر HSE در سطح پروژه می­تواند بین ۸۰ (عملکرد خیلی ضعیف) تا ۴۰۰ (عملکرد خیلی خوب) ­باشد. نتایج ارزیابی عملکرد سطح پروژه ۳ پیمانکار نشان داد که پیمانکار اول عملکردHSE  خوب و پیمانکار دوم و سوم عملکرد HSE متوسطی دارند.

نتیجه گیری: الگوی پیشنهادی می­تواند توسط کارفرمایان سازمان­های بزرگ جهت ارزیابی عملکرد HSE سطح پروژه پیمانکاران خود بکار گرفته شود. همچنین با توجه به نمره خروجی از فرایند ارزیابی عملکرد می­توان پیمانکاران را طبق عملکرد HSE آنها سطح بندی کرد و بعنوان ورودی در انتخاب پیمانکاران برای پروژه­های بعدی استفاده کرد.

---

چکیده

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر اثربخشی الگوی  مدیریت تعارض کار- خانواده بر افزایش رضایت از زندگی و  اشتیاق شغلی کارمندان مرد  بود.

روش بررسی: پژوهش حاضر به صورت نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعه پژوهش کلیه کارمندان مرد اداری بانک پارسیان شهر تهران بودند. ازجامعه مذکور تعداد ۲۴  نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش(۱۲ نفر) و گروه کنترل(۱۲ نفر) جایگزین شدند.گروه آزمایش به مدت ۶ جلسه در معرض متغییر آزمایشی(الگوی  آموزشی مدیریت تعارض کار- خانواده) قرار گرفت و در طول این دوره گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه رضایت از زندگی(SWLS) و مقیاس اشتیاق شغلی اترچ(UWES) استفاده شد که در پیش آزمون و پس آزمون توسط افراد تکمیل شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.

یافته ها: نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که، تاثیر الگوی  آموزشی مدیریت تعارض کار- خانواده بر رضایت از زندگی و اشتیاق شغلی کارمندان پس از تعدیل نمره های پیش آزمون معنی دار بوده است (P<۰/۰۱).

نتیجه گیری: با توجه با یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که الگوی آموزشی مدیریت تعارض کار- خانواده بر افزایش رضایت از زندگی  و اشتیاق شغلی کارمندان موثر بوده است.

---

زمینه و هدف: سیستم­های فرآیندی بخاطر شرایط حاد عملیاتی و حجم بسیار زیاد مواد قابل اشتعال و انفجار همواره بستر حوادث فاجعه آمیز متعددی بوده­اند. ارزیابی ریسک ابزاری سودمند جهت طراحی استراتژیهای کارآمد جهت پیشگیری و کنترل این حوادث می­باشد. روشهای کلاسیک ارزیابی ریسک دارای نواقص عمده از جمله عدم قطعیت در نتایج و ماهیت کاملاً استاتیک می­باشند، لذا در این مطالعه از یک رویکرد پویا و کمی جهت ارزیابی ریسک ایمنی ایستگاه­های تقلیل فشار گاز شهری استفاده شده است.
روش بررسی: ابتدا براساس استاندارد شرکت توتال (GS EP SAF ۲۵۳) سناریو رویداد مرجع (CE) تعیین گردید، سپس مدلسازی کیفی و کمی پویا مدل علت – پیامد سناریو با استفاده از شبکه بیزین (BN) انجام گرفت، در ادامه از توانایی استدلال استقرایی و قیاسی این شبکه­ها استفاده گردید. پیامدهای مختلف سناریو با استفاده از نرم افزار PHAST ۷,۱۱ مورد مدلسازی و ارزیابی قرار گرفت. در پایان ریسک پیامدهای سناریو محاسبه و به­روز رسانی و ارزشیابی شد.
یافته­ ها: ۴۳ رویداد ریشه­ای در وقوع سناریو رویداد مرجع ایستگاه­های مورد مطالعه شناسایی گردید. از مجموع علل شناسایی شده به ترتیب بیشترین سهم را شکست­های انسانی  (۸۵%)، شکست­های فرآیندی (۱۰%) و شکست­های مکانیکی  (۵%) در وقوع سناریو حادثه داشتند. احتمال وقوع سناریو ^۲-۱۰× ۱۱/۷ محاسبه گردید و موانع ایمنی بخصوص شیر­های توقف اضطراری نقش قابل توجه­ای در کاهش شدت پیامدهای نهایی داشتند. ریسک هر سه پیامد نهایی سناریو رویداد مرجع یعنی آتش فورانی، آتش ناگهانی و انفجار ابربخار در ناحیه غیر قابل قبول قرار گرفت.
نتیجه گیری: استفاده از شبکه­های بیزین یک مدل سازی گرافیکی کیفی و کمی جامع و پویا از فرآیند وقوع سناریو حادثه فراهم می­آورد. قابلیت استدلال قیاسی این شبکه­ها قادر به کاهش عدم قطعیت و به­روز رسانی احتمال وقوع رویدادهای ریشه­ای و پیامدهای نهایی می­باشد. استفاده از آن به همراه مدلسازی پیامد، منجر به یک ارزیابی ریسک کمی پویا و دقیق­تر و کاربردی تر در واحدهای فرآیندی می­گردد.

 

 

---

زمینه و هدف: آسیب های ناشی از کار به عنوان مشکلات حادثه‌ای مرتبط با کار تعریف می‌شوند که می‌تواند منجر به از دست دادن کار، محدودیت کاری، خستگی و فرسودگی و یا تغییر شغل و نیز سبب تغییر در کیفیت زندگی افراد و خانواده آنها شوند و اثرات منفی جبران‌ناپذیری را بر جای گذارند. این آسیب ها در مراکزی چون ادارات پزشکی قانونی به علت ماهیت کار جدی ترند و پرسنل در معرض مخاطرات و آسیب های متعدد شغلی قرار دارند. و با قربانیان خشونت و یا خانواده های افرادی که از خشونت و یا آسیب رنج می برند سروکار دارند. تاکنون مطالعه ای در جهت بررسی این آسیب ها در کشور ما انجام نشده است، از این رو امطالعه حاضر با هدف تعیین آسیب های شغلی کارکنان سازمان پزشکی قانونی استان آذربایجان غربی در سال ۹۵ انجام شد.
روش بررسی: ‌اﻳﻦ مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی بر روی ۸۸ نفر از کارکنان سازمان کل پزشکی قانونی استان آذربایجان غربی اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزاز مورد استفاده یک پرسشنامه آسیب شناسی شغلی دیباج استفاده شد که بخش اول مشتمل بر سوالات دموگرافیک و بخش دوم مربوط به میزان آسیب های شغلی اداره کل سازمان پزشکی قانونی بود که در آن انواع آسیب های شغلی به سه طبقه کلی و چندین زیر طبقه تقسیم گردیدند. داده ها پس از جمع آوری؛ با کمک نرم افزار  آماریSPSS-۱۸  تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: نتایج نشان داد ۵۴ نفر(۴/۶۱ %) از مشارکت کنندگان مرد و ۳۴ نفر(۶/۳۸ %)  زن بودند که  میانگین سنی آنان ۱/۷±۶/ ۴۱ سال بود. همچنین میانگین سابقه کاری این افراد میانگین ۲/۷±۱/۱۴ سال به دست آمد. در بررسی آسیب های شغلی، میزان آسیب های فرا فردی در کارکنان شدت بالایی را نشان داد ولی امتیاز آسیب های درون فردی و بین فردی شدت متوسطی داشت. در بررسی آسیب های درون فردی؛ آسیب های عاطفی، ارزشی و جسمانی شدت بیشتری نسبت به زیر احدهای دیگر داشتند. در آسیب های بین فردی؛ آسیب های مربوط به ارتباطات کارمند با ارباب رجوع دارای بیشترین میزان آسیب بود. در بررسی نمرات کسب شده در شدت آسیب های فرافردی؛ آسیب های مربوط به حقوق،  امنیت شغلی و مدیریت کارکنان بالاترین امتیاز را نشان می داد. نهایتا مشاهده شد که میزان درآمد کارکنان با آسیب های درون فردی و آسیب های فرا فردی، میزان رضایت شغلی با آسیب های درون فردی، آسیب های بین فردی و آسیب های فرا فردی ارتباط معنی داری دارد( ۰۵/ ۰(p≤.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج بدست آمده بنظر می رسد ایجاد فرصت هایی برای ایجاد انگیزه جهت مسئولیت پذیری، انتخاب مناسب، جمع آوری و تحلیل اطلاعات، کمک به تهیه طرح و برنامه ریزی مناسب و تشکیل کارگاه های آموزشی ضمن خدمت در سازمان اقدامات جبرانی مفیدی برای کارمندان می باشد. پیشنهاد می شود مدیران با تخصیص بودجه مناسب نسبت به آموزش و افزایش آگاهی پرسنل و فراهم نمودن تجهیزات لازم و تدوین دستورالعمل های مناسب برای ارتقاء محیط کار، نسبت به کاهش آسیب های شغلی اقدام نمایند.
کلید واژه ها: آسیب های شغلی، کارکنان سازمان، پزشکی قانونی

---

زمینه و هدف: در حالیکه بیمارستان‌ها یکی از نهادهای مهم در ارائه خدمات بهداشتی-درمانی محسوب می‌شوند، این روزها بعلت نبود سیستم تبادل و تصفیه هوا کافی، نرخ تهویه پایین و تردد بیش‌از اندازه افراد، به یکی از کانون‌های خطر انتقال ویروس SARS-CoV-۲ تبدیل شده‌اند.  مطالعه حاضر به ارزیابی حضور SARS-CoV-۲   در هوا و سطوح بخش ICU در یکی از مهمترین بیمارستان‌های معین در شهر تهران می‌پردازد، تا از این طریق علاوه بر مشخص شدن امکان مواجهه استنشاقی و تماسی افراد در بخش ICU که به عنوان اصلی‌ترین مرکز ارائه خدمات درمانی ویژه به بیماران با عفونت شدید حاد تنفسی محسوب می‌شود، به بررسی فرضیه انتقال هوابرد SARS-CoV-۲   نیز پرداخته باشد.
روش بررسی: به منظور نمونه‌برداری از هوای بخش، از روش ایمپینجر استفاده شد. به این ترتیب که در فاصله ۵/۱ تا ۸/۱ متری از سطح زمین، هوای بخش از طریق یک پمپ نمونه‌برداری  با نرخ هواگذر ۵/۱ لیتر بر دقیقه به داخل ایمپینجر متخلخل-ml۳۰ حاوی ۱۵ میلی‌لیتر  محیط انتقال ویروس، پاستوویرال ترانسپورت مدیوم (PVTM)، به مدت ۴۵ دقیقه عبور داده ‌شد. برای تشخیص حضور SARS-CoV-۲ در نمونه‌های هوا، از روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز رونویسی معکوس  (RT-PCR) استفاده ‌گردید. نمونه‌برداری از سطوح قسمت‌های مختلف بخش با کمک سواپ آغشته به محلول محیط انتقال (Viral Transport Medium) از یک سطح مشخص (cm^۲ ۲۵) از محل‌های مورد نظر صورت گرفت و نمونه‌ها داخل ویال حاوی محیط انتقال (تثبیت کننده پروتئین، آنتی بیوتیک و محلول بافر) قرار ‌گرفتند و از طریق روش RT-PCR   آنالیز ‌شدند.
یافته‌ها: از ده نمونه جمع‌آوری شده از هوای اتاق، ۶ عدد آن مثبت (۶۰%) بود که بیشترین غلظت RNA ،  ۳۹۱۳ کپی در میلی‌لیتر ثبت شد. اکثر نمونه‌های منفی اعلام شده مربوط به هوای عمومی وسط اتاق بودکه فاصله بیشتری نسبت به تخت‌های بیماران داشتند. میانگین غلظت RNA ویروس در هوای اتاق مورد بررسی ۸۲۰±۲۶۰۱ کپی بر میلی‌لیتر بدست آمد.  همچنین، از ده نمونه تهیه شده از سطوح مختلف اتاق، ۴ نمونه آن (۴۰%) مثبت بود که بالاترین غلظت، ۸۳۱۸ کپی بر میلی‌لیتر تعیین گردید. تمام نمونه‌های مثبت در کنار تخت بیماران مشاهده شد و میانگین غلظت RNA ویروس در سطوح مورد بررسی ۳۲۲۷±۳۶۷۴ کپی بر میلی‌لیتر گزارش گردید.
نتیجه گیری: نتایج این مطالعه حاکی از حضور این ویروس در هوای و سطوح بخش ICU به خصوص محل‌های نزدیک تخت بیماران مبتلا بود. این یافته‌ها تاکیدی بر راه انتقال هوابرد این ویروس در کنار سایر طرق انتقال مانند تماس فرد به فرد و تماس با سطوح آلوده می‌باشد. با توجه به آلودگی محیط بخش ICU مورد مطالعه به ویروس SARS-CoV-۲، اجرای مؤثر روش‌های ایزولاسیون هوایی مانند استفاده از تجهیزات حفاظت تنفسی (ماسک N۹۵) و ماسک‌های الکتریکی تصفیه کننده هوا و همچنین اطمینان از صحت عملکرد سیستم‌های تهویه بیمارستانی و بهبود آن جهت حفاظت از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی کاملاً ضروری است.

---

مقدمه: مصرف محصولات تنباکوی بدون دود سالانه باعث مرگ و میر بیش از ۲۵۰ هزار نفر در سطح جهان می شود. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش مبتنی بر الگوی فرانظریه ای بر وسوسه/ خودکارآمدی مصرف محصولات تنباکوی بدون دود در بین کسبه اصناف انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه نیمه تجربی تعداد ۳۲۰ نفر از کسبه اصناف به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود که پس از تایید روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفت. استراتژی های مداخله شامل بحث گروهی به همراه نمایش فیلم و عکس مرتبط با آثار مخرب مصرف محصولات تنباکوی بدون دود بر سلامت عمومی و دهان و دندان و با استفاده از دیتا پروژکتور و پاورپوینت بود. بعد از ۶ ماه از زمان مداخله، اطلاعات پرسشنامه مجدداً گردآوری شد و در نهایت داده ها در نرم‌افزار SPSS ۲۰ و با استفاده از آزمون های توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شد.
یافته ها:در فاز قبل از مداخله میانگین نمرات وسوسه/خودکارآمدی در افراد واقـع در مرحله پیش تفکـر ۵۹/۱±۶۳/۱۶، تفکـــر ۵۱/۱±۴۵/۱۶ و آمادگی ۴۸/۰±۲۸/۱۳ بـود ولی در فاز بعد از مداخله میانگین نمرات این سازه در افراد واقع در مرحله پیش تفکر به ۰۹/۲±۹۷/۹، تفکر به ۲۶/۲±۹۴/۹ و آمادگی به ۱۸/۲±۶۱/۱۰ کاهش یافت و تفاوت معناداری بین این سازه با مراحل تغییر مشاهده شد (۰۰۱/۰>P-Value).
نتیجه گیری: با طراحی و اجرای مداخلات مبتنی بر الگوی فرانظریه ای، می توان وسوسه افراد مصرف کننده این محصولات را در مراحل مختلف تغییر کاهش و خودکارآمدی آن ها را جهت غلبه بر موقعیت های وسوسه انگیز افزایش داد.

کد اخلاق:  IR.SSU.SPH.REC,۱۳۹۶.۱۰۵ 

---

مقدمه: FMEA یک روش شناسایی، ارزیابی و الویت بندی حالات شکست است که در صنایع برای ارتقاء ایمنی سیستم ها استفاده می شود. روش های فازی تصمیم گیری چند معیاره، روش هایی هستند که از بین چندین معیار مختلف، بهترین گزینه را انتخاب می کند. لذا، هدف از این مقاله، ارزیابی ریسک با استفاده از روش FMEA مبتنی بر روش های تصمیم گیری چند معیاره فازی SWARA -RE-VIKOR در یک ایستگاه تقلیل فشار گاز دروازه شهری می باشد.
روش کار: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، از روش های فازی SWARA برای تعیین وزن ریسک فاکتورها، RE جهت وزن دهی اعضای تیم و VIKOR برای رتبه‌بندی حالات شکست استفاده گردید به طوری که حالات شکست بر اساس نظر چهار کارشناس با حداقل پنج سال سابقه شناسایی و ارزیابی گردید. در انتها آنالیز حساسیت و تطبیقی رویکرد پیشنهادی انجام گرفت.
یافته ها: شش حالت شکست در تجهیزات اصلی ایستگاه تقلیل فشار گاز دروازه شهری شناسایی گردید. حالت شکست رگلاتور، فیلتر و سیستم بودارکننده رتبه های اول، دوم و سوم اولویت ریسک را به خود اختصاص دادند. شاخص شدت ریسک از اولویت بالاتری نسبت به سایر شاخص برخوردار بود. دوازده تست آنالیز حساسیت انجام گرفت که حالت شکست رگلاتور و گرمکن بترتیب کمترین و بیشترین حساسیت را داشتند همچنین نتایج آنالیز حساسیت و تطبیقی نشان می دهد که رویکرد پیشنهادی معتبر است.
نتیجه گیری: رویکرد پیشنهادی با توجه به کاربرد روش های فازی SWARA، RE و VIKOR بترتیب مشکل یکسان بودن وزن های مربوط به ریسک فاکتورها، عدم قطعیت موجود در داده ها (نظرات متخصصان) و اولویت بندی حالت های شکست را حذف نموده و نسبت به روش FMEA سنتی از توانایی بالاتری در اولویت بندی ریسک ها برخوردار می باشد.


 

---

حفظ سلامت پاکبانان شهرداری آن از جنبه‎های مختلف یعنی بهداشت‎فردی ، بهداشت‎عمومی و بهداشت‎ محیط‎زیست بسیار با اهمیت است. پاکبانان از دسته گروه های شغلی که بیش از سایر کارگران در معرض انواع خطرات و آسیب های شغلی قرار دارند که بنا به ماهیت شغلی خود به صورت بالقوه و بالفعل در معرض انواع خطرات: بیماریهای واگیر/ غیر واگیر، مشکلات روانی، مشکلات تغذیه ای، مشکلات ایمنی، مشکلات اسکلتی قرار می گیرند. به نظر می رسد در چنین موقعیتی، مدیریت خودمراقبتی، بهترین پاسخ رفتاری برای پیشگیری از بیماریهای شایع در این گروه خواهد بود. مدیریت مراقبت از خود به وضوح موجب افزایش کارآیی و مهـارت هـای فـردی در مقابل مشکلات سلامتی پاکبانان می شود. از طرفی، مدیریت فعالیت های خودمراقبتی می تواند پاکبانان را به سمت حفظ سلامتی و خوب بودن سوق دهد و توان مراقبت از خود را در پاکبانان بیشتر کند و میزان ابتلا و از کارافتادگی و هزینه های درمانی را کاهش دهد. بنابراین پاکبانان  باید در مقابل سلامتی خود و سلامتی جامعه احساس مسئولیت کنند و این احساس مسئولیت با خود مراقبتی محقق خواهدشد.

 

---

زمینه و هدف: یکی از عوامل اصلی در مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی، تدوین و اجرای ارزیابی ریسک است. بکارگیری رویکرد دقیق و مناسب در اجرای ارزیابی ریسک نقش مهمی را در مدیریت ریسک سازمان ایفا می کند.
روش بررسی : در این پژوهش پنج حادثه به عنوان مهمترین حوادث فاز بهره برداری صنعت فولاد انتخاب گردید. برآورد احتمال وقوع و کشف علل های ریشه ای با استفاده از FTA فازی محاسبه و شدت پیامد ریسک‌ حوادث در میان ۱۴ نفر از خبرگان صنعت جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت متغیرهای بدست آمده در مراحل قبل به عنوان ورودی سیستم استنتاج فازی طراحی شده در متلب در نظر گرفته شد و مقدار نهایی RPN با استفاده از قوانین اگر-آنگاه تعریف شده محاسبه گردید.
یافته‌ها: با توجه به نتایج بدست آمده احتمال وقوع حوادث سقوط از ارتفاع، سقوط اشیاء و برقگرفتگی به ترتیب از سایرحوادث بیشتر بود. در نهایت ریسک حوادث سقوط از ارتفاع و برقگرفتگی به ترتیب با مقدار RPN، ۶۶۵/۰ و ۵۶۳/۰ در محدوده ریسک های متوسط –بالا قرار دارند. ریسک حوادث سقوط اشیاء نیز با مقدار RPN، ۳۷/۰ در محدوده ریسک های کم- متوسط قرار دارد.
نتیجه گیری: این مدل قابلیت به کارگیری در سیستم هایی را دارد که در آن داده کمی کافی و قابل اعتماد برای تخصیص رتبه به متغیرهای ورودی احتمال وقوع، احتمال کشف و شدت پیامد وجود ندارد و استفاده از متغیرهای زبانی، خبرگان صنعت را قادر می سازد تا قضاوت واقعی تر از سیستم تحت مطالعه داشته باشند.