مجله علمی پژوهشی

---

چکیده

---

  زمینه و هدف

   ناراحتیهای اسکلتی عضلانی(MSDs) در بین رانندگان وسایط نقلیه عمومی بسیار شایع است. با توجه به اینکه رانندگان مدت زیادی را به این حرفه مشغول هستند، در درازمدت این ناراحتیها و صدمات در آنها مزمن شده و پس از تجمع باعث اختلالات حرکتی عضلانی آنها می­شوند. طبق تحقیقات انجام شده یکی از دلایل اصلی تصادفات نیز بیماریهای اسکلتی عضلانی و کمردرد رانندگان است. در این پژوهش به دنبال بررسی ارتباط بین ابعاد بدن و ایجاد این اختلالات هستیم.

  روش بررسی

         .مشخص کردند.BDC این مطالعه توصیفی تحلیلی بر روی ۹۵ راننده اتوبوس در اصفهان انجام شد. رانندگان پس از آموزش، میزان ناراحتی قسمتهای مختلف بدن خود را روی چارت  

     مشخص شدSPSS  در مرحله بعد ابعاد بدن آنها اندازه گیری شد. سپس ارتباط بین ابعاد آنتروپومتریک و اختلالات اسکلتی عضلانی با استفاده از آزمون اسپیرمن توسط نرم افزار  

یافته ها 

نتایج حاصل از آزمون اسپیرمن نشان داد که

BMI     رانندگان با ناراحتی گردن، بازو، آرنج، ران، ساق و مچ پا، وزن آنها با ناراحتی گردن، شانه، باسن، ران و ساق پا، سن با ناراحتی گردن و قسمت تحتانی کمر و ارتفاع زانو با ناراحتی شانه رابطه مستقیم دارد. همچنین طول رکبی با ناراحتی قسمت فوقانی و تحتانی کمر، زانو و ساق پا و قد و طول اندام فوقانی نیز با ناراحتی بازو و آرنج رابطه معکوس دارند.

  نتیجه گیری: بین قد، وزن و سن رانندگان با خواهد شد. پیشنهاد می کنیم در معاینات بدو استخدام جهت انتخاب راننده گزینه های مد نظر از بین افراد جوانتر، بلند قد و بدون اضافه وزن انتخاب شوند. این اقدام می تواند گامی باشد جهت کاهش MSDs رانندگان و در نتیجه تصادفات و حوادث رانندگی که به علت آن رخ می دهند

 

 

---

  زمینه وهدف : قسمت عمده ای از زمان حضور دانش آموزان در مدرسه در کلاس درس سپری می شود. ، در مطالعات اخیر اعلام شده که عدم وجود تناسب بین ابعاد آنتروپومتری دانش آموزان با ابعاد میزو نیمکت های موجود یکی از عوامل خطر در ایجاد و افزایش ناراحتی های اسکلتی- عضلانی(مانند کمردرد و درد درعضله گردن) ،کاهش تمرکز وافزایش بی قراری در نوجوانان ودانش آموزان می باشد.در مطالعه حاضر به بررسی میزان تناسب ابعاد میز ونیمکت های موجود با ابعاد آنتروپومتریک دانش آموزان پرداخته شده است.

  روش بررسی : در این مطالعه۹۸۲ نفر از دانش آموزان شامل (۲/۵۰%)۴۹۳ نفر پسر و (۸/۴۹%)۴۸۹ نفر دختر در فاصله سنی ۱۲-۷ سال انتخاب شده اند، وعلاوه بر سن ،جنس، وزن و قد شش بعد از ابعاد آنتروپومتریک شامل: ارتفاع شانه،ارتفاع تکیه گاه آرنج ، ارتفاع رکبی وزانو ، طول باسن رکبی وپهنای باسن، توسط آنتروپومتراستاتیک ،کولیس، صندلی با ارتفاع قابل تنظیم،گونیا ،مترنواری وترازو اندازه گیری شد .علاوه بر آن ابعاد میز ونیمکت های موجود که دارای دو طرح قدیم وجدید بوده و به ترتیب دارای سه اندازه و دو اندازه متفاوت بوده اندازه گیری شده است.با استفاده از معادلات ترکیبی ابعاد میز ونیمکت های مورد قبول را بر اساس ابعاد آنتروپومتریک دانش آموزان مشخص شده وبا ابعادمیز ونیمکت های موجود مقایسه ومیزان تطابق محاسبه شده است.

  یافته ها: این مطالعه نشان می دهد که در مقایسه بین حداقل وحداکثر قابل قبول ابعاد میز ونیمکت ها محاسبه شده وابعاد میز ونیمکت های موجود اختلاف معنی داری وجود دارد( p < ۰,۰۰۱ ). ارتفاع میز در طرح قدیم برای تعداد قابل ملاحظه ای از دانش آموزان بلند تر از حد قابل قبول (به ترتیب اندازه برای ۱۰۰، ۴/۹۵ و ۳/۷۴ درصد) و عمق نشستنگاه در همین طرح برای اکثریت قریب به اتفاق کاربران آنها کوتاه می باشد. (به ترتیب اندازه برای۱/۹۲، ۹۲و ۹/۹۷درصد از افراد مورد مطالعه)

  ارتفاع نشستنگاه در این طرح نیز به ترتیب اندازه برای ۷/۸۳ ،۳/۹۱و۱/۶۹ درصد از دانش آموزان بلندتر از حد قابل قبول می باشدسایر ابعاد نظیر .ارتفاع میز ،ارتفاع تکیه گاه پشتی وعرض نشستنگاه نیز برای بیشتر دانش آموزان بیش از اندازه قابل قبول می باشد،درحالیکه اندازه دو طرح جدید میز ونیمکت های موجود ،در همه ابعاد بجز ارتفاع میزبا دانش آموزان تناسب بیشتری نسبت به طرح قدیم دارد .

  نتیجه گیری : در طراحی میز ونیمکت های مناسب برای دانش آموزان در نظر گرفتن اختلافات آنتروپومتریک ناشی از سن وجنس ضروری است.

 

---

  زمینه و هدف :بسیاری از افراد بهنگام انجام کارهای روزانه، ناگزیر از نشستن می باشند. ،فرآیند نشستن بخصوص به مدت طولانی، در مقایسه با ایستادن، منجر به دردهای متعددی از جمله در نواحی پشت و کمر می گردد. در ادارات ، صنایع و موسسات مختلف، ناراحتی های ناشی از نشستن طولانی مدت و کاهش کارایی افراد، سبب طراحی صندلی های ویژه با پشتی ها و نشستنگاه های خاص شده است. هدف از این پژوهش نیز ، طراحی صندلی ویژه بر مبنای مشخصات آنتروپومتریک افراد و سپس بررسی ارزیابی راحتی آن می باشد.

  روش بررسی: ۱۷۸ نفر مرد شاغل ۲۵ تا ۵۵ ساله در یک صنعت مونتاژ در این پژوهش شرکت نمودند و هشت پارامترآنتروپومتریک این افراد،تعریف شده مطابق معیارهای فیزانت،در شرایط یکسان توسط آنتروپومتر،اندازه گیری شد.سپس با توجه به مشخصات مذکور ، صندلی زینی، طراحی شده و در مرحله دوم ، ۳۰ نفر بطور تصادفی انتخاب گردیده و به مدت یک هفته، هر روز ۵ ساعت بر روی آن نشستند. در انتها راحتی صندلی توسط پرسشنامه ای با مقیاس کمی، مورد بررسی قرار گرفت.

  یافته ها: بر مبنای پارامترهای طراحی شامل حداکثر و حداقل ارتفاع ، پهنا، عمق و ضخامت زین،پهنا و محدوده تطابق صندلی، معیارهای طراحی حاصله از ویژگی های آنتروپومتریک افراد ، صندلی زینی طراحی گردید. ارزیابی راحتی صندلی با مقیاس کمی مورد استفاده ، نشان دهنده احساس راحتی کاربران و رضایتمندی آنان بوده است( میانگین بیش از ۵/۷ از ۱۰).

  نتیجه گیری: با توجه به ابراز احساس راحتی توسط شرکت کنندگان در این پژوهش و با در نظر گرفتن این واقعیت که
کشورهای دیگر نیز با توجه به ویژگیهای آنتروپومتریک افراد، صندلی هایی مناسب طراحی و تولید می نمایند، توصیه می گردد ، مشابه این پژوهش در نقاط مختلف کشور انجام شده ، و صندلی هایی متناسب با ابعاد جسمی افراد و نیازهای آنان طراحی و تولید گردد.

---

  زمینه و هدف : طراحی ایستگاه کار با هدف تسهیل شرایط حرفه­ایی و در عین حال حصول بهره­وری بالاتر از جمله اهداف اساسی ارگونومی محسوب می­شود. شایسته است که ایستگاه­های کار آنگونه طراحی شود که هم از نظر فیزیکی و هم از نظر روانی با کاربران هم­خوانی و تناسب داشته باشد. یکی از راه­کارهای دستیابی به این مهم اندازه­گیری ابعاد انسانی و سنجش­های آنتروپومتریک می­باشد که طی آن اندازه­های سگمنت­های مختلف بدن مورد اندازه­گیری قرار می­گیرد.

  روش بررسی : در این مطالعه مقطعی هفتاد دانشجوی ۳۰-۲۱ ساله دانشکده بهداشت به عنوان نمونه و به صورت سیستماتیک انتخاب شدند (۳۵ دانشجوی دختر و ۳۵ دانشجوی پسر) که در سنجش­های آنتروپومتریک همکاری نمودند. براساس مقالات معتبرلیستی از ۱۵ پارامترآنتروپومتری مرتبط با تحقیق تهیه شد وهریک از پارامترها توسط تجهیزات آنتروپومتری استاتیک و استادیومتر مربوطه اندازه_­گیری شد.

  یافته ها : بر اساس نتایج به دست آمده از ابعاد اندازه­گیری شده که همگی دارای توزیع نرمال بودند و با ا ستناد آنالیز ارگونومیک چهار نمونه صندلی موجود در کلاس­های درس، مشخص گردید که تنها یک نوع صندلی به اندازه­های لازم و آن هم در حد ۴۰% انطباق، نزدیک بوده است.

نتیجه گیری : نتایج این تحقیق به ویژگی­های ابعادی لازم برای طراحی و یا انتخاب شایسته صندلی­های آموزشی مبتنی بر اصول ارگونومی منتهی گشت

---

زمینه و هدف: نیاز اولیه ­ی طراحی انسان­- محور، دسترسی به پایگاه اطلاعات آنتروپومتریک است. محققین مختلف ایرانی با هدف گردآوری داده‌های موردنیاز برای طراحی ایستگاه‌های کاری، مطالعاتی را انجام داده‌اند. مطالعه حاضر سعی دارد تا با مروری جامع بر کلیه مستندات موجود، جایگاه کنونی و مسیر مطالعات آتی را تعیین نماید. 

روش بررسی: جهت یافتن مطالعات و مستندات مرتبط با مقاله حاضر در پایگاه داده Google scholar و پایگاههای داده‌های داخلی جهاد دانشگاهی (SID)، ایران‌مدکس (Iranmedex)، مجیران (Magiran)، مدلیب (MedLib) و سیویلیکا (Civilica) با استفاده از کلمات کلیدی در رابطه با ابعاد آنتروپومتریک بزرگسالان ایرانی جستجو صورت گرفت. ۶۹۹ مقاله در پایگاه‌های داده‌های داخلی و ۹۰۰ مقاله در  پایگاه داده Google scholar مورد بررسی قرار گرفت که معیار ورود به مطالعه، انطباق هدف آن با اندازه‌گیری ابعاد بدنی جمعیت بزرگسال ایرانی برای اهداف طراحی ایستگاه کار یا ابزار و تجهیزات بود.

یافته ها: بطور کلی ۹۹/۴ درصد از کل مطالعات بدست آمده مورد بررسی قرار گرفته و تعداد ۲۵ مقاله، حائز شرایط ورود به مطالعه بودند. مستندات موجود مربوط به بازه زمانی سال های ۱۳۵۶ تا ۱۳۹۳ می‌باشد که از نظر روش کار و از نظر نتایج حاصله با یکدیگر مقایسه شدند.

نتیجه گیری: نتایج حاصل از بررسی نشان داد که کاربرد جداول موجود در طراحی برای جمعیت عمومی بزرگسالان ایرانی با محدودیت‌هایی مواجه است. پیشنهاد می‌شود علاوه بر اهتمام به تصحیح و به روز رسانی جداول آنتروپومتری موجود، نسبت به تهیه پایگاه جامع داده‌های آنتروپومتریک بزرگسالان ایرانی اقدام گردد.

---

زمینه و هدف: حدود مجاز باربرداری ایران به عنوان یک ابزار ارزیابی ریسک جهت پیشگیری از کمردرد در صنایع مختلف استفاده می شود. اعتقاد بر این است که استفاده  از ابزارهای ارزیابی ریسک ابتلا به کمردرد در عین حال که باید ساده و راحت باشند باید از  دقت کافی نیز برخوردار باشند.با توجه به اینکه دستورالعمل باربرداری ایران منطبق با حدود مجاز ACGIH TLV  می باشد و تا کنون دقت مقادیر مجاز در ارزیابی ریسک آسیبهای کمری مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف از این مطالعه بررسی اثر زاویه خمش تنه و ابعاد آنتروپومتریکی افراد بر روی دقت حدود مجاز باربرداری توصیه شده در ایران می باشد.

روش بررسی: در این مطالعه به منظور بررسی اثر زاویه خمش تنه و ابعاد آنتروپومتریکی افراد بر روی دقت مقادیر مجاز باربرداری ،نیروهای فشاری وارد بر ستون فقرات به عنوان یک معیار  در نظر گرفته شد.لذا از ۱۵ کارگر که سابقه حمل و نقل دستی بار داشتند، خواسته شد ۲۵ وظیفه باربرداری را که بر اساس دستورالعمل ارائه شده  از سوی وزارت بهداشت ایران برای فعالیتهای باربرداری طراحی شده بود، انجام دهند .به منظور تعیین دقیق زاویه ی خمش تنه در حین قرار دادن بار در  مقصد از یک شیب سنج الکترونیکی قابل حمل  استفاده شد. اطلاعات آنتروپومتریکی شامل قد و وزن و اطلاعات پوسچری افراد برای هر وظیفه ثبت و میزان نیروهای فشاری با استفاده از نرم افزار ۳dsspp تخمین زده شد و مقادیر تبار فشاری تخمین زده شده با حدود توصیه شده نایوش مقایسه شد.

یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که از ۲۵ وظیفه طراحی شده،.میانگین زوایای تنه برای ۱۳ وظیفه بین ۹۰ تا ۱۳۰ درجه تعیین شد.بین میانگین نیروی فشاری تخمین زده شده برای ۱۱ وظیفه با احتساب یک انحراف معیار بیشتر، میانگین نیروی فشاری بیش از حد توصیه شده نایوش (۳۴۰۰ ) تخمین زده شد.

نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که در برخی از وظایف زیاد بودن ارتفاع عمودی و فاصله ی افقی محل قرار گیری بار خارجی از بدن از دلایل اصلی افزایش زاویای نامطلوب تنه و بار فشاری وارد بر کمر بود. عدم انطباق برخی از حدود وزن مجاز با ابعاد آنتروپومتریکی، منجر به افزایش بارهای مکانیکی وارد بر کمر می شود.لذا بنظر می رسد مقادیر توصیه شده باربرداری ایران از جهت ارزیابی ریسک آسیبهای کمری از  دقت کافی برخوردار نمی باشد و نیاز به بازنگری دارند.

---

زمینه و هدف: ابعاد آنتروپومتری بدن از جمله عوامل تاثیرگذار بر حداکثر اکسیژن مصرفی است. این مطالعه با هدف پیش­بینی حداکثر اکسیژن مصرفی بر اساس ابعاد آنتروپومتری دانشجویان فوریت­های پزشکی انجام شد.
روش بررسی: این مطالعه تحلیلی- مقطعی در سال ۱۳۹۵ و به­صورت کلی­شماری در بین ۵۶ نفر از دانشجویان فوریت­های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی قزوین انجام شد.  در ابتدا، از پرسشنامه­ی سلامت عمومی PAR-Q برای اطمینان از سلامت کامل شرکت­کنندگان استفاده شد. حداکثر اکسیژن مصرفی با استفاده از تست تردمیل گرکین اندازه­گیری شد. ابعاد آنتروپومتریک توسط متر نواری، دستگاه آنتروپومتر و کولیس دیجیتال اندازه­گیری شدند. اطلاعات به دست آمده با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چند متغیره در نرم­افزار ۱۹SPSS آنالیز شد.
یافته­ ها: میانگین سن شرکت­کنندگان ۶۹/۲۱ سال به­دست آمد. میانگین حداکثر اکسیژن مصرفی و میانگین طول پا در بین دانشجویان فوریت­های پزشکی به­ترتیب ۱۷/۴ لیتر بر دقیقه و ۳۵/۹۶ سانتی­متر برآورد گردید. همبستگی معناداری بین حداکثر اکسیژن مصرفی با ابعاد آنتروپومتریک وجود داشت، بعلاوه ابعاد محیط شکم، طول پا و محیط ساق پا، ۷/۶۳ درصد حداکثر اکسیژن مصرفی را پیش­بینی کردند.
نتیجه­ گیری: ابعاد آنتروپومتریکی در بین دانشجویان فوریت­های پزشکی، یکی از عوامل تاثیرگذار بر حداکثر اکسیژن مصرفی است. بنابراین در انتخاب این دانشجویان و همسان کردن توانمندی هر فرد با انرژی مورد نیاز شغل، توجه به ابعاد بدنی داوطلبین امری ضروری به­نظر می­رسد.
 

---

زمینه و هدف: نشستن بر روی صندلی نامناسب می‌تواند منجر به ناراحتی‌های سیستم اسکلتی عضلانی گردد. لذا در این مطالعه تصمیم گرفته شد تناسب ابعاد آنتروپومتری دانش‌آموزان پایه‌های سوم و ششم دبستان با صندلی‌های موجود تعیین گردد و با توجه به ابعاد آنتروپومتری به دست آمده ابعاد صندلی پیشنهادی ارائه گردد.

روش بررسی: در این مطالعه ۵۷۲ دانش‌آموز دختر و پسر شرکت داده شد. ابتدا ۲۷۵ دانش‌آموز پایه سوم و ۲۹۷ دانش‌آموز پایه ششم دبستان به‌طور تصادفی انتخاب شدند و تعدادی از ابعاد آنتروپومتری مرتبط با ابعاد صندلی از جمله، ارتفاع شانه، ارتفاع آرنج، ارتفاع رکبی، طول کفل- رکبی و پهنای باسن در آن‌ها اندازه‌گیری شد. سپس تناسب ابعاد صندلی‌های موجود با ابعاد آنتروپومتری دانش‌آموزان فوق سنجیده شد و ابعاد صندلی مناسب تعیین گردید.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که کلیه ابعاد صندلی بزرگتر از ابعاد آنتروپومتریک دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی بود. در دانش‌آموزان پایه ششم فقط ارتفاع نشستنگاه در دختران و پسران به ترتیب با ۸۵,۳ و ۸۴.۵ درصد از ارتفاع رکبی دانش‌آموزان مطابق بود. ارتفاع پشتی صندلی و عمق نشستنگاه کوچکتر، درحالیکه ارتفاع دسته صندلی و پهنای نشستنگاه بزرگتر از ابعاد بدنی دانش‌آموزان بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به تفاوت‌های موجود در ابعاد بدنی دانش‌آموزان پایه‌های سوم و ششم، تفاوت چندانی در سایز صندلی‌های آن‌ها مشاهده نمی‌شود. کلیه ابعاد صندلی‌های مورد استفاده جهت دانش‌آموزان پایه سوم بیشتر از ابعاد آنتروپومتریک بدن آن‌ها است که با کاهش ابعاد صندلی علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌های تولید، می‌توان درصد تناسب ابعاد آنتروپومتریک دانش‌آموزان را با صندلی‌های مورد استفاده نیز افزایش داد‌. 

---

زمینه و هدف: آنتروپومتــری بعنوان یکی از شــاخه­های فیزیکال آنتروپولوژی از جمله مهمتریــن حیطه­هــای ارگونومــی است که به اندازه­گیــری ابعاد و ویژگی­های بدن انسان (طول، وزن، حجم اندام­ها، فضای حرکتی و زوایای حرکتی هر یک از این ابعاد) می­پردازد. این داده­ها برای تعیین شکل و اندازه ابزار و وسایل، مورد استفاده افراد در محیط کار قرار می­گیرد، تا وسایل، ابزارآلات و ایستگاه­کاری متناسب با ابعاد بدنی شاغلین به جهت افزایش بازده و بهره­وری طراحی و ساخته شود. همچنین این داده­ها می­تواند در انتخاب افراد برای مشاغل و همسان­کردن توانمندی هر فرد با انرژی مورد نیاز شغل محوله استفاده شود. بنابراین اندازه­گیری دقیق ابعاد بدنی و بروز کردن داده­ها در قالب بانک­های اطلاعاتی تن­سنجی (آنتروپومتری)، ضروری است. اگرچه این بانک­های اطلاعاتی پایه و اساس طراحی ارگونومیکی محیط­های کاری و محصولات تولیدی می­باشند. اما انبوه داده­های جمع­آوری شده از ابعاد بدنی و تبدیل آنها به دانش، استفاده از روش­های نوین را ضروری نموده است. داده­کاوی یکی از روش­های نوین بوده که در فضای مدیریت دانش در به دست آوردن اطلاعات نهان به کار گرفته ­شده و توانایی جداسازی بخش مفید اطلاعات و انجام پردازش یکسان روی داده­ها را دارد. لذا مطالعه حاضر جهت شناسایی مهمترین فاکتورهای تفاوتهای نژادی در ابعاد آنتروپومتری کارگران ایرانی با استفاده از درخت تصمیم گیری طراحی و اجرا گردید.
روش بررسی: پژوهش حاضر به عنوان یک بررسی متدولوژیک در زمینه داده­کاوی و استفاده از روش­های دسته­بندی (درخت تصمیم) قابل طرح می­باشد. در پژوهش حاضر، داده­های خام جمع­آوری شده بدنی مشتمل بر ۳۷ بعد از ابعاد ۳۷۲۰ نفر، (۳۰۰۰ مرد و ۷۲۰ زن) در محدوده سنی۶۰-۲۰ ساله کارگر ایرانی در برگیرنده­ی شش قوم، فارس، ترک، کرد، لر، بلوچ و عرب گردآوری و در مطالعه­ای با استفاده از مدل درخت تصمیم برای شناسایی مهمترین فاکتورهای تفاوتهای نژادی در ابعاد آنتروپومتری بررسی شد. جهت تحلیل داده­ها و اجرای الگوریتم­های داده­کاوی نیز از نرم افزار WEKA (نسخه ۳,۶.۱۲) استفاده شد.
یافته­ ها: براساس نتایج مطالعه در میان مردان، ارتفاع­ شانه ­نشسته، ارتفاع ­دید ­نشسته، طول­آرنج-نوک انگشتان، پهنای ­شانه­ بین ­دو زائده ­آکرومیون، عرض ­پا و طول سر به ­ترتیب از عامل­های متمایزکننده در دسته­بندی و ایجاد تفاوت­های نژادی در گروه­های مورد مطالعه بودند. درحالیکه در میان زنان عامل­های پهنای­صورت، پهنای ­شانه بین دو زائده آکرومیون و طول آرنج-نوک انگشتان از عامل­های متمایزکننده در دسته­بندی و باعث تفاوت­های نژادی می­باشند.
نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر می­تواند تاکید مجددی بر سودمندی بکارگیری روش درخت تصمیم برای بررسی تداخلات بین متغیرهای پیشگویی­کننده باشد که می­توان در آن با ترکیب تنوع گره­ها در ساختار کلی، مهمترین عوامل تعیین­کننده نژادی را شناسایی نمود. با در نظر گرفتن هدف مطالعه حاضر و نتایج حاصل از درخت تصمیم، می­توان نتیجه گرفت که فارغ از نژاد، عامل­های تمایزکننده در مردان مربوط به عامل­های تن­سنجی (هیکل) و در زنان مربوط به عامل­های تن­سنجی صورت(زیبایی) می­باشند. براساس نتایج بدست آمده، که عوامل متمایز کننده در مردان و زنان جامعه ایرانی متفاوت از هم بوده، لذا این نتایج بدست آمده می­تواند علاوه برکاربرد در صنایع تولیدی و طراحی، در موارد دیگری همچون تشخیص هویت در پزشکی قانونی، ساخت محصولات ارتوپدی نیز کاربرد داشته باشد.
 

---

چکیده
زمینه و هدف:
دسترسی به ابعاد آنتروپومتریکی هر جامعه امری ضروری در طراحی تجهیزات می باشد. علیرغم اعتبار و دقت بالای وسایل و روش های مستقیم سنجش ابعاد آنتروپومتری، بدلیل محدودیتهای کاربرد این نوع روشها بویژه در محیط های شغلی استفاده از روش های غیر مستقیم اهمیت ویژه ای پیدا نموده است. در این راستا، توجه به روابط بیومتریک ابعاد بدنی می­تواند مفید واقع گردد. چرا که در صورت یافتن رابطه معنی دار بین یک یا چند بعد آنتروپومتری با سایر ابعاد بدنی می­توان با صرف زمان و هزینه اندک و بدون نیاز به تخصص خاص، ویژگی­های آنتروپومتریک مورد نیاز افراد را در محیط­های کار با درجه اطمینان بالایی برآورد نمود. از اینرو این مطالعه به بررسی رابطه رگرسیونی بین ابعاد مختلف نسبت به قد افراد در یک جمعیت مشخص می پردازد.
روش بررسی:
در این مطالعه ۲۰۶ نفر از دانشجویان در گستره سنی ۱۸ تا ۲۶ سال مورد بررسی قرار گرفتند. ابعاد مورد سنجش در این مطالعه شامل ۲۰ بعد در وضعیت ایستاده و ۱۸ بعد در وضعیت نشسته بودند. برای سنجش افراد از وسایل سنجش مستقیم همچون آنتروپومتر، کالیپر، کولیس و متر نواری استفاده گردید. نتایج مطالعه با استفاده از نرم افزار SPSS ۲۲ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بطوری که با استفاده از شاخصهای پراکندگی و صدک های ۵، ۵۰ و ۹۵، همچنین میانگین و انحراف معیار، توزیع داده های آنتروپومتری مورد بررسی نشان داده شد.  همچنین به منظور بررسی روابط بیومتریک ابعاد مختلف نسبت به قد افراد در جمعیت مورد مطالعه از مدل های رگرسیون چندگانه خطی استفاده گردید. در این مدلها، رابطه بیومتریک ابعاد مختلف بدن بر اساس بعد قد که به سادگی سنجش آنها امکان پذیر بود در وضعیت های استاتیکی نشسته و ایستاده مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها:
بطور کلی  مقادیر اغلب داده های آنتروپومتریک مورد سنجش در خانم ها کوچکتر از آقایان بوده است(۰۵/۰P<). در فاصله اطمینان ۹۵% در بین زنان، چنگش ایستاده، طول اندام فوقانی و ارتفاع آرنج به ترتیب با داشتن ضرایب همبستگی ۷۹۱/۰، ۷۴۲/۰ و ۷۳۷/۰ بیشترین تناسب را با بعد قد نشان داده اند و سایر ابعاد همبستگی متوسط و ضعیفی با بعد قد داشته اند. در مردان ارتفاع شانه، ارتفاع چشم و طول اندام فوقانی به ترتیب با ضریب همبستگی ۹۴۴/۰، ۸۶۷/۰ و ۸۴۰/۰ بیشترین ارتباط را با بعد قد نشان داده اند. بطور کلی ۱۲ معادله رگرسیونی برای ابعاد ایستاده نسبت به قد در بین زنان و ۱۴ معادله رگرسیونی برای ابعاد ایستاده نسبت به قد در بین مردان حاصل گردید. مقادیر متناظر آن برای ابعاد نشسته به ترتیب برای زنان و مردان ۱۴ و ۱۲ معادله رگرسیونی بوده است.
نتیجه گیری:
با توجه به محدودیتهای سنجش ابعاد آنتروپومتریک در هنگام طراحی، استفاده از روابط بیومتریک می تواند بعنوان یک روش غیر مستقیم عملی، سریع و جایگزین قابل قبول پیشنهاد گردد. بر اساس نتایج این مطالعه، می توان بعد قد را به عنوان یک بعد شاخص و پیش بینی کننده مناسب در طراحی های مبتنی بر داشتن ابعادی همچون ارتفاع شانه، ارتفاع چشم و طول اندام فوقانی،  چنگش ایستاده، طول اندام فوقانی و ارتفاع آرنج معرفی نمود.