مجله علمی پژوهشی

زمینه و هدف: با نگاهی گسترده تر به مقوله خطای انسانی و با توجه به اهمیت این موضوع که انسان به عنوان یک پردازنده فعال اطلاعات است، ضرورت یک چارچوب مفید برای تجزیه و تحلیل فرایندهای مختلف روانی در تعامل با سیستم ها برای انجام وظایف شغلی احساس می شود. بنابراین هدف این مطالعه تجزیه و تحلیل خطاهای انسانی با استفاده از روش SHERPA و براساس مدل پردازش اطلاعات انسانی می باشد.

روش بررسی: مطالعه حاضر یک مطالعه موردی از نوع مقطعی می باشد که در سال ۱۳۹۳ در اتاق کنترل یکی از صنایع پتروشیمی انجام شده است. افراد مورد مطالعه شامل ۶۲ نفر از کارکنان در چهار پست شغلی سرپرست نوبتکار، نوبتکار ارشد، نوبتکار اتاق کنترل و نوبتکار سایت بودند که در ۴ شیفت کاری ۸ ساعته مشغول به کار بودند. جهت تجزیه و تحلیل خطاها از تکنیک SHERPA، برای طبقه بندی مراحل پردازش اطلاعات انسانی از مدل Wickens و برای شناسایی عوامل مؤثر بر عملکرد از طبقه بندی Kirwan استفاده شد. در ضمن برای جمع آوری اطلاعات از روش های مشاهده، مصاحبه و مطالعه مستندات بهره گرفته شد.

یافته ها: با تجزیه و تحلیل برگه های کار SHERPA، ۲۴۶ مورد خطای انسانی شناسایی گردید. بیشترین تعداد خطا (۱۴۳ مورد) مربوط به مرحله درک از پردازش اطلاعات انسانی می باشد. عوامل دستورالعمل های کاری، و آموزش و تجربه، به طور مشترک از مهم ترین عوامل مؤثر بر پردازش اطلاعات در مراحل پردازش اطلاعات  تشخیص داده شدند.

نتیجه گیری: نتایج حاصل از این مطالعه، با شناسایی انواع خطاهای ممکن در مراحل پردازش اطلاعات و در نظر گرفتن عوامل موثر بر آن ها، بر نقاط ضعف سیستم ﺗﺄکید می کند.

زمینه وهدف: شب کاری با مشکلات زیادی از قبیل محرومیت از خواب، خواب آلودگی، کاهش عملکردهای شناختی و پردازش اطلاعات، افزایش خطای انسانی و خستگی در ارتباط است.برنامه های نوبت کاری متفاوتی در صنایع پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرد که انتخاب وبرنامه ریزی مناسب آنها یکی از مهمترین راهکارهای ارگونومیک در جهت کاهش اثرات سوء ناشی از نوبت کاری محسوب می شود. هدف از این مطالعه بررسی ومقایسه تاثیر نوبت های شبانه چرخشی بر پردازش اطلاعات و هوشیاری در دو نظام نویت کاری مختلف است.
روش بررسی : مطالعه حاضر به روش توصیفی- تحلیلی در میان ۶۰ نفر از کارکنان اتاق های کنترل صنایع پتروشیمی با دو الگوی نوبت کاری متفاوت شامل الگوی۷ شب متوالی (ا۷N) و ۴ شب متوالی (۴N) به انجام رسید است. در ابتدا و انتهای هر نوبت برای ارزیابی عملکزدهای اجرایی از آزمون های n-back، عملکرد پیوسته و زمان عکس العمل ساده  و همچنین با فواصل دو ساعته از شاخص KSS برای ارزیابی هوشیاری استفاده شد.
یافته ها: در هر دو الگو به طور معنی داری دقت و سرعت حافظه کاری و هوشیاری کاهش و زمان عکس العمل و خطاهای توجه در انتهای شیفت افزایش یافت(۰۰۱/۰>P). افزایش توالی نوبت های شبانه به طور معنی داری باعث کاهش زمان عکس العمل(۰۱/۰>P). و خطاهای ارتکابی در آزمون توجه(۰۰۱/۰>P). شد.
نتیجه گیری: به طور کلی کارکردهای اجرایی و هوشیاری  در انتهای شیفت های چرخشی به طورمعنی دار کاهش یافت ، از طرفی در چرخش سریع(۴شب متوالی) سرعت ودقت پردازش اطلاعات توسط انسان کمتر از چرخش کند(۷ شب متوالی) بود که ناشی از تطابق پذیری بیشتر افراد در چرخش های آهسته تر است بنابراین افزایش شب های پی در پی در سیستم های نوبتی چرخشی در اپراتورهای اتاق کنترل صنایع پتروشیمی می تواند منجر به بهبود عملکرد و افزایش هوشیاری شده و به ارتقاءایمنی کمک کند.