دوره 17، شماره 1 - ( 1399 )
جلد 17 شماره 1 صفحات 1136-1122 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 17732/9/د/98
Ethics code: 17732/9/د/98
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sookhtanlou M, Savari M. Pesticides, Health Risk Behaviors, Farmers, Social determinants of health.. ioh 2020; 17 (1) :1122-1136
URL: http://ioh.iums.ac.ir/article-1-2902-fa.html
URL: http://ioh.iums.ac.ir/article-1-2902-fa.html
سوختانلو مجتبی، سواری مسلم. بررسی متغیرهای اثرگذار بر پیش‌بینی رفتار ایمنی کشاورزان، بر اساس مدل تلفیقی رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تئوری اعتقاد بهداشتی. سلامت كار ايران. 1399; 17 (1) :1122-1136
دانشگاه محقق اردبیلی ، m.sookhtanlo@uma.ac.ir
چکیده: (1536 مشاهده)
زمینه و هدف: در طی سالهای اخیر، رشد علفهای هرز و افزایش مقاومت آفات سیبزمینی (Solanum tuberosum L) نسبت به سموم شیمیایی، در دشت اردبیل قابل توجه بوده است. از آنجا که قالب کشاورزان سیبزمینیکار در منطقه، خرده مقیاس بوده و شناخت صحیحی نسبت به خطرات ایمنی سموم شیمیایی کسب نکردهاند، توجه به رفتار ایمنی بیش از گذشته مورد اغماض قرار گرفته است. لذا هدف تحقیق، بررسی متغیرهای اثرگذار بر پیش‌بینی رفتار ایمنی کشاورزان سیبزمینیکار دشت اردبیل، بر اساس مدل تلفیقی رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تئوری اعتقاد بهداشتی بود.
روش بررسی: این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی بوده که در سال 1398 انجام شد. به روش نمونهگیری چندمرحلهای با انتساب متناسب، 370 کشاورز با کمک جدول بارتلت و همکاران انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامهای ساختاریافته بود و متغیرهای اصلی مربوط به دو مدل پرکاربرد در برآورد رفتار ایمنی (رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تئوری اعتقاد بهداشتی) در قالب یک مدل تلفیقی تعیین شد. بروز رفتار ایمنی نیز در چهار مرحله تهیه و انبارداری، آمادهسازی، استفاده و پس از استفاده از سموم شیمیایی در مدل گنجانده شد. نهایتاً به کمک مدل معادلات ساختاری و نرمافزارهای SPSS18 و AMOS20، ضمن تعیین برازش کلی مدل و مهمترین مرحله بروز رفتار ایمنی، متغیرهای تبیینکننده رفتار ایمنی در میان کشاورزان بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها نیز، از فرمول محاسبه سطوح رفتار ایمنی، مدلیابی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر استفاده شد.
یافتهها: مطابق نتایج، غالب کشاورزان (0/33 درصد)، دارای رفتار ایمنی نسبتاً ناایمن بودند. تحلیل مدل معادلات ساختاری نشان داد برازش مدل تلفیقی برای پیش‌بینی رفتار ایمنی کشاورزان مطلوب بدست آمد و در مجموع مدل پیشنهادی توانست تا 73 درصد قدرت تبیینکنندگی برای پیش‌بینی بروز رفتار ایمنی را ایفا نماید. این مدل توانست بیشترین تبیین برای رفتار ایمنی را در مرحله "استفاده از سموم شیمیایی" (با 68 درصد قدرت تبیینکنندگی) نشان دهد. مهمترین متغیرهای تبیینکننده در بروز رفتار ایمنی نیز، به ترتیب مربوط به دانش (**35/0=β)، نگرش (**57/0=β) و اشاره به عمل (**35/0=β) بود؛ اما تأثیر سه متغیر سن، ارزش بهداشتی و موانع درکشده در مدل معنیدار بدست نیامد. همچنین، بهترین مسیرهای تبیینکننده در بروز رفتار ایمنی، به ترتیب مربوط به مسیر نیت منجر به رفتار ایمنی (850/0)، اشاره به عمل منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (297/0)، نگرش منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (178/0) و هنجارهای ذهنی منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (178/0) بدست آمد.
نتیجهگیری: مدل تلفیقی تحقیق میتواند در حد قابل قبولی تبیینکننده بروز رفتار ایمنی در همه مراحل بکارگیری سموم شیمیایی (به ویژه مرحله استفاده از سموم شیمیایی) در میان کشاورزان باشد. اولویت دهی به برنامههای آموزش کشاورزان جهت بهبود دانش در بکارگیری سموم شیمیایی و استفاده از رسانههای محلی و ارتباط جمعی برای بهبود نگرش و اشاره به عمل، میتواند نقش مؤثری بر ارتقای رفتار ایمنی کشاورزان داشته باشد. جلب مشارکت و همراهی معتمدان محلی، تعاونیهای تولیدی و تشکلهای کشاورزی جهت بهبود هنجارهای ذهنی کشاورزان در راستای ارتقای رفتار ایمنی بسیار اثرگذار خواهد بود.
روش بررسی: این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی بوده که در سال 1398 انجام شد. به روش نمونهگیری چندمرحلهای با انتساب متناسب، 370 کشاورز با کمک جدول بارتلت و همکاران انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامهای ساختاریافته بود و متغیرهای اصلی مربوط به دو مدل پرکاربرد در برآورد رفتار ایمنی (رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تئوری اعتقاد بهداشتی) در قالب یک مدل تلفیقی تعیین شد. بروز رفتار ایمنی نیز در چهار مرحله تهیه و انبارداری، آمادهسازی، استفاده و پس از استفاده از سموم شیمیایی در مدل گنجانده شد. نهایتاً به کمک مدل معادلات ساختاری و نرمافزارهای SPSS18 و AMOS20، ضمن تعیین برازش کلی مدل و مهمترین مرحله بروز رفتار ایمنی، متغیرهای تبیینکننده رفتار ایمنی در میان کشاورزان بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها نیز، از فرمول محاسبه سطوح رفتار ایمنی، مدلیابی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر استفاده شد.
یافتهها: مطابق نتایج، غالب کشاورزان (0/33 درصد)، دارای رفتار ایمنی نسبتاً ناایمن بودند. تحلیل مدل معادلات ساختاری نشان داد برازش مدل تلفیقی برای پیش‌بینی رفتار ایمنی کشاورزان مطلوب بدست آمد و در مجموع مدل پیشنهادی توانست تا 73 درصد قدرت تبیینکنندگی برای پیش‌بینی بروز رفتار ایمنی را ایفا نماید. این مدل توانست بیشترین تبیین برای رفتار ایمنی را در مرحله "استفاده از سموم شیمیایی" (با 68 درصد قدرت تبیینکنندگی) نشان دهد. مهمترین متغیرهای تبیینکننده در بروز رفتار ایمنی نیز، به ترتیب مربوط به دانش (**35/0=β)، نگرش (**57/0=β) و اشاره به عمل (**35/0=β) بود؛ اما تأثیر سه متغیر سن، ارزش بهداشتی و موانع درکشده در مدل معنیدار بدست نیامد. همچنین، بهترین مسیرهای تبیینکننده در بروز رفتار ایمنی، به ترتیب مربوط به مسیر نیت منجر به رفتار ایمنی (850/0)، اشاره به عمل منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (297/0)، نگرش منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (178/0) و هنجارهای ذهنی منجر به نیت و سپس بروز رفتار ایمنی (178/0) بدست آمد.
نتیجهگیری: مدل تلفیقی تحقیق میتواند در حد قابل قبولی تبیینکننده بروز رفتار ایمنی در همه مراحل بکارگیری سموم شیمیایی (به ویژه مرحله استفاده از سموم شیمیایی) در میان کشاورزان باشد. اولویت دهی به برنامههای آموزش کشاورزان جهت بهبود دانش در بکارگیری سموم شیمیایی و استفاده از رسانههای محلی و ارتباط جمعی برای بهبود نگرش و اشاره به عمل، میتواند نقش مؤثری بر ارتقای رفتار ایمنی کشاورزان داشته باشد. جلب مشارکت و همراهی معتمدان محلی، تعاونیهای تولیدی و تشکلهای کشاورزی جهت بهبود هنجارهای ذهنی کشاورزان در راستای ارتقای رفتار ایمنی بسیار اثرگذار خواهد بود.
واژه‌های کلیدی: آفت کش ها، رفتارهای مخاطره آمیز سلامتی، کشاورزان، عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
کاربرد الگوهای تغییر رفتار
دریافت: 1398/8/18 | پذیرش: 1399/7/28 | انتشار: 1399/3/10
دریافت: 1398/8/18 | پذیرش: 1399/7/28 | انتشار: 1399/3/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
