مجله علمی پژوهشی

زمینه و هدف:  روش تحلیل تناظر و تهیه الگوی حوادث و مخاطرات شغلی قادر به پیش گویی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و پیش بینی‌ حوادث و اولویت بندی ریسک‌ها و آسیب‌ها به صورت خودکار می‌باشد.  این روش برای هر شرکتی ، صرف نظر از اندازه آن قابل اجرا می باشد. هدف این مطالعه ارائه اولین الگوی حوادث و مخاطرات شغلی به عنوان اولین قدم برای تشخیص و پیش بینی حوادث در میان نیروهای کار می باشد.

روش بررسی: ابتدا گزارش های حوادث شغلی ثبت شده در سازمان تامین اجتماعی در یک دوره زمانی ده ساله از ابتدای سال 1384 تا پایان سال 1393 (300,222 حادثه)  جمع آوری شده و نوع ریسک و آسیب مربوط به هر یک از حوادث براساس معیارهای سازمان بین المللی کار مشخص ‌گردید. در مرحله بعد میانگین سالیانه حوادث شغلی در یک جدول پیشایندی شامل ریسک (R) به صورت ردیف و آسیب (A) به صورت ستون خلاصه‌گردید، که اصطلاحا آن را ماتریس ریسک-آسیب می‌نامند. تحلیل تناظر به عنوان مناسب‌ترین روش برای بهینه سازی توابع ماتریس ریسک-آسیب انتخاب شده و انجام ‌گردید. لازم به ذکر است که برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری STATISTICA و از آزمون correspondence analysis استفاده شد.

یافته ها: گروه ریسک-آسیب بدست آمده (اولین الگوی حوادث و مخاطرات شغلی) شامل شش ریسک و هفت آسیب می باشد که این الگوی بدست آمده از دو بعد تشکیل شده است: بعد1 ، با مقدار ویژه برابر با 562/0 و بعد2، با مقدار ویژه برابر با 419/0 می باشد که در مجموع تشکیل دهنده 6/78 % از کل  واریانس هاست. بیشترین وابستگی بین متغیرهای تماس با مواد داغ ( R11) با سوختگی (A12) حوادث ناشی از مواد سوزنده و خورنده (R12)  با سایر آسیبها (A18)  و آسیب های چندگانه (A17) تماس با مواد شیمیایی (R14)  و حوادث ناشی از مواد سمی R15))  با گاز گرفتگی (A14 ) تماس با تجهیزات الکتریکی R13))  و انفجار و آتش سوزی (R17)  با خفگی (A16)  و مسمومیت A13))  می باشد و خطرات زیست محیطی(A15) کمترین وابستگی را با سایر متغیرها دارد. به طور کلی متغیرهای ذکر شده وابستگی کمتری نسبت به 23 متغیر دیگر دارند.

نتیجه گیری: گروه ریسک-آسیب بدست آمده شامل همه متغیرهای ریسک و آسیب مربوط به فناورهای اخیر (بعد از انقلاب صنعتی) و مربوط به توسعه تکنیکی و علمی می‌باشد. لذا در این گروه حوادث شغلی به صورت ریسک های مربوط به محیط کار و آسیب های ناشی از محیط زیست شناسایی می شوند. این مطالعه به عنوان اولین قدم برای پیش بینی حوادث و مخاطرات شغلی و اولویت بندی ریسک ها و آسیب هاست و میتوان با بهره گیری از این نتایج در مراحل بعد به طور کامل به این اهداف رسید.