دوره 17، شماره 1 - ( 1399 )
جلد 17 شماره 1 صفحات 10-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
pirmoradi Z, golmohammadi R, motamedzade M, faradmal J. Assessing lighting and color Temperature In The Office Workplaces And Relationship To Visual Comfort. ioh 2020; 17 (1) :1-10
URL: http://ioh.iums.ac.ir/article-1-2387-fa.html
URL: http://ioh.iums.ac.ir/article-1-2387-fa.html
گلمحمدی رستم، پیرمرادی زهرا، معتمدزاده طرقبه مجید، فردمال جواد. ارزیابی شدت روشنایی و دمای رنگ نور و ارتباط آن با خستگی بینایی در کارکنان اداری شهر همدان در سال 1396. سلامت كار ايران. 1399; 17 (1) :1-10
دانشگاه علوم پزشکی همدان ، z.pirmoradi70@gmail.com
چکیده: (4217 مشاهده)
چکیده
زمینه و هدف: روشنایی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت ذهنی کارکنان و عملکرد آنها تأثیرگذار است، روشنایی مناسب برای محیط کار و دید خوب ضروری است و باید برای کارهای بصری که در محیط کار انجام می شود مناسب باشد.
روشنایی مطلوب یکی از مهمترین مباحث تأمین شرایط فیزیکی اماکن مختلف به‌ویژه محیط کار است و میتواند شرایط راحتی کار بخصوص آسایش بصری را فراهم نماید. نمیتوان زندگی بر روی زمین را بدون وجود روشنایی تصور نمود. نقص در ویژگی‌های کمی و کیفی روشنایی در محیط کار میتواند سبب اختلال در آسایش بینایی و کاهش بهره‌وری و عملکرد فرد شود. بنابراین، بررسی شدت روشنایی و دمای رنگ نور برای حفظ و ارتقاء سلامت کارکنان ضروری است. کمیت و کیفیت روشنایی میتواند بر سلامت روحی روانی افراد نیز تأثیر بگذارد. به‌طور مثال یکی از عوامل مرتبط با افسردگی، نقص در کمیت و کیفیت روشنایی محیط می‌باشد. از مهمترین خصوصیات روشنایی و دمای رنگ می باشد. دمای رنگ روشنایی نقش مهمی در تامین نیازهای روحی و روانی انسان در محیط کار ایفا می کند. طبق استاندارد اروپاییEN 12665 آسایش بصری به شرایطی که فرد از لحاظ ذهنی در محیط کار آسایش داشته باشد، تعریف میشود. دمای رنگ بر خصوصیات فیزیکی و فیزیولوژیکی انسان ها تاثیر گذارند. دمای رنگ بر خستگی بینایی و خستگی ذهنی کارکنان اثر گذار است. انتخاب مناسب دمای رنگ محیط کار برای کارکنان محیط کار ضروری است. انتخاب دای رنگ مناسب برای محیط کار به آسایش بصری و کاهش خواب آلودگی کمک کننده خواهد بود. مطالعات نشان داده اند که روشنایی نامطلوب و ناکافی موجب افزایش ریسک آسیب های بینایی و ارگونومیک در دراز مدت می شود. مطالعات مربوط به روشنایی در محیط های صنعتی بیشتر انجام شده و محیطهای اداری و عمومی کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. این مطالعه با هدف ارزیابی شدت روشنایی و دمای رنگ و ارتباط احتمالی آن با خستگی بینایی در کارکنان اداری شهر همدان انجام گرفت.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی در 50 اتاق اداری و بین70 نفر از کارمندان ستادی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی همدان و بصورت نمونه گیری تصادفی انجام شد. در این مطالعه مقطعی شدت روشنایی موضعی در سطح کار و در ارتفاع سطح چشم فرد، در محل دید کاربر انجام شد و زاویهها و فاصلهها دقیقاً مراعات گردید و اندازهگیری با حضور کاربر انجام شد تا در صورت وجود نیمسایه یا عوامل دیگر شرایط عیناً لحاظ گردد، شدت روشنایی عمومی بر اساس الگوی انجمن مهندسین روشنایی بر حسب لوکس و دمای رنگ منابع روشنایی برحسب درجه کلوین در سطح کار با استفاده از دستگاه جدید کلوین‌متر و طیف‌سنج Sekonic, C-7000 که دستگاه دارای قابلیت اندازهگیری هم‌زمان شدت روشنایی (فوت کندل/لوکس)، دمای رنگ، شاخص تجلی رنگ و طول موج را دارا است اندازهگیری شد. دستگاه دارای دقت یک نانو متر می باشد. از پرسشنامه خستگی بینایی که دارای 15 سوال و چهار مولفه استرس چشمی، اختلال دید، اختلال سطح چشم و مشکلات خارج چشمی برای این منظور استفاده گردید. نمرهگذاری این پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت و از0 تا 10 و از وجود ندارد تا بسیار شدید درجه‌بندی‌شده است.
یافته‌ها: در این مطالعه میانگین سنی افراد مورد مطالعه 46/7±18/42 سال بود که حداقل 25 و حداکثر آنها 62 سال به دست آمد. در این مطالعه متوسط شدت روشنایی عمومی اتاقهای مورد بررسی 116±57/437 لوکس و متوسط شدت روشنایی موضعی در سطح کار 109±16/341 و در سطح عمود 195±13/ 307 لوکس اندازهگیری شد. همچنین شدت روشنایی، عمومی، موضعی در سطح کار و سطح عمود به ترتیب 6/30%، 9/33% و 4/38% کمتر از حد الزام کشوری (وزارت بهداشت) بود. میانگین دمای رنگ در طول مدت کاری در 56% از اتاق‌ها بیشتر از4000درجه کلوین بود. فراوانی خستگی بینایی کم وزیاد به ترتیب 4/61%و 6/38% بود. نتایج مطالعه نشان داد که افرادی که در اتاقهای با دمای رنگ کمتر از 4000 درجه کلوین بودند فراوانی خستگی بینایی زیاد در این افراد بیشتر مشاهده گردید. بین شدت روشنایی و خستگی بینایی کارکنان در طول مطالعه از لحاظ آماری ارتباط معناداری وجود داشت. آزمون کای دو ارتباط بین شدت روشنایی موضعی و خستگی بینایی افراد مورد مطالعه را تایید نمود(p<0.05). توزیع شدت روشنایی در اغلب سطوح محیطهای کاری بررسی‌شده به‌طور عمده از نسبت یکنواختی مطلوب برخوردار نبود (کمتر از 6/0). در نهایت بروز خستگی بینایی ابراز شده از طرف کارکنان قابل‌توجه بوده است
نتیجه‌گیری: شدت روشنایی عمومی و موضعی از حد مجاز (الزام) کشوری کمتر، و دارای وضعیت نامناسبی از لحاظ کمی و کیفی بود. میزان توزیع شدت روشنایی در اتاقهای اداری نامطلوب بود. همچنین دمای رنگ و شدت روشنایی با خستگی بینایی ارتباط معناداری دارد؛ در اتاقهای اداری که در طول روز بیشتر از نور مصنوعی استفاده می‌کردند خستگی بینایی افراد قابل‌توجه بوده است. در اتاق‌هایی که دمای رنگ نزدیک به دمای رنگ نور خورشید بود افراد از خستگی بینایی کمتری برخوردار بودند. از عوامل ایجاد کیفیت نامطلوب نور کافی نبودن تعداد منابع روشنایی و همچنین استفاده لامپ‌های فلورسنت نور سرد و نامناسب بودن دمای رنگ برخی از چراغ‌ها و حتی رنگ سطوح داخلی و زاویه قرارگیری میز کار فرد نسبت به پنجره و استفاده از پرده بارنگ تیره که نور طبیعی را عبور نمی‌دهد، بود که بیانگر آن است که در طراحی روشنایی و عوامل محیطی مربوط به محیط اداری به کمیت و کیفیت منابع نور و عوامل محیطی تأثیرگذار بر روشنایی مناسب و راحتی دید افراد کمتر مورد توجه بوده است. نقص در شدت روشنایی مصنوعی و دمای رنگ منابع برآسایش بینایی کارمندان اداری تأثیر گذاشته و باعث افزایش خستگی بینایی کارمندان گردیده است. با توجه به مطالعه صورت گرفته لازم است ضمن توجه به اصلاح سیستم روشنایی مصنوعی این اماکن، آموزشهای کافی جهت پیشگیری از اختلالات بینایی مرتبط با آن در کارکنان اداری مدنظر قرار گیرد.
زمینه و هدف: روشنایی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت ذهنی کارکنان و عملکرد آنها تأثیرگذار است، روشنایی مناسب برای محیط کار و دید خوب ضروری است و باید برای کارهای بصری که در محیط کار انجام می شود مناسب باشد.
روشنایی مطلوب یکی از مهمترین مباحث تأمین شرایط فیزیکی اماکن مختلف به‌ویژه محیط کار است و میتواند شرایط راحتی کار بخصوص آسایش بصری را فراهم نماید. نمیتوان زندگی بر روی زمین را بدون وجود روشنایی تصور نمود. نقص در ویژگی‌های کمی و کیفی روشنایی در محیط کار میتواند سبب اختلال در آسایش بینایی و کاهش بهره‌وری و عملکرد فرد شود. بنابراین، بررسی شدت روشنایی و دمای رنگ نور برای حفظ و ارتقاء سلامت کارکنان ضروری است. کمیت و کیفیت روشنایی میتواند بر سلامت روحی روانی افراد نیز تأثیر بگذارد. به‌طور مثال یکی از عوامل مرتبط با افسردگی، نقص در کمیت و کیفیت روشنایی محیط می‌باشد. از مهمترین خصوصیات روشنایی و دمای رنگ می باشد. دمای رنگ روشنایی نقش مهمی در تامین نیازهای روحی و روانی انسان در محیط کار ایفا می کند. طبق استاندارد اروپاییEN 12665 آسایش بصری به شرایطی که فرد از لحاظ ذهنی در محیط کار آسایش داشته باشد، تعریف میشود. دمای رنگ بر خصوصیات فیزیکی و فیزیولوژیکی انسان ها تاثیر گذارند. دمای رنگ بر خستگی بینایی و خستگی ذهنی کارکنان اثر گذار است. انتخاب مناسب دمای رنگ محیط کار برای کارکنان محیط کار ضروری است. انتخاب دای رنگ مناسب برای محیط کار به آسایش بصری و کاهش خواب آلودگی کمک کننده خواهد بود. مطالعات نشان داده اند که روشنایی نامطلوب و ناکافی موجب افزایش ریسک آسیب های بینایی و ارگونومیک در دراز مدت می شود. مطالعات مربوط به روشنایی در محیط های صنعتی بیشتر انجام شده و محیطهای اداری و عمومی کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. این مطالعه با هدف ارزیابی شدت روشنایی و دمای رنگ و ارتباط احتمالی آن با خستگی بینایی در کارکنان اداری شهر همدان انجام گرفت.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی در 50 اتاق اداری و بین70 نفر از کارمندان ستادی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی همدان و بصورت نمونه گیری تصادفی انجام شد. در این مطالعه مقطعی شدت روشنایی موضعی در سطح کار و در ارتفاع سطح چشم فرد، در محل دید کاربر انجام شد و زاویهها و فاصلهها دقیقاً مراعات گردید و اندازهگیری با حضور کاربر انجام شد تا در صورت وجود نیمسایه یا عوامل دیگر شرایط عیناً لحاظ گردد، شدت روشنایی عمومی بر اساس الگوی انجمن مهندسین روشنایی بر حسب لوکس و دمای رنگ منابع روشنایی برحسب درجه کلوین در سطح کار با استفاده از دستگاه جدید کلوین‌متر و طیف‌سنج Sekonic, C-7000 که دستگاه دارای قابلیت اندازهگیری هم‌زمان شدت روشنایی (فوت کندل/لوکس)، دمای رنگ، شاخص تجلی رنگ و طول موج را دارا است اندازهگیری شد. دستگاه دارای دقت یک نانو متر می باشد. از پرسشنامه خستگی بینایی که دارای 15 سوال و چهار مولفه استرس چشمی، اختلال دید، اختلال سطح چشم و مشکلات خارج چشمی برای این منظور استفاده گردید. نمرهگذاری این پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت و از0 تا 10 و از وجود ندارد تا بسیار شدید درجه‌بندی‌شده است.
یافته‌ها: در این مطالعه میانگین سنی افراد مورد مطالعه 46/7±18/42 سال بود که حداقل 25 و حداکثر آنها 62 سال به دست آمد. در این مطالعه متوسط شدت روشنایی عمومی اتاقهای مورد بررسی 116±57/437 لوکس و متوسط شدت روشنایی موضعی در سطح کار 109±16/341 و در سطح عمود 195±13/ 307 لوکس اندازهگیری شد. همچنین شدت روشنایی، عمومی، موضعی در سطح کار و سطح عمود به ترتیب 6/30%، 9/33% و 4/38% کمتر از حد الزام کشوری (وزارت بهداشت) بود. میانگین دمای رنگ در طول مدت کاری در 56% از اتاق‌ها بیشتر از4000درجه کلوین بود. فراوانی خستگی بینایی کم وزیاد به ترتیب 4/61%و 6/38% بود. نتایج مطالعه نشان داد که افرادی که در اتاقهای با دمای رنگ کمتر از 4000 درجه کلوین بودند فراوانی خستگی بینایی زیاد در این افراد بیشتر مشاهده گردید. بین شدت روشنایی و خستگی بینایی کارکنان در طول مطالعه از لحاظ آماری ارتباط معناداری وجود داشت. آزمون کای دو ارتباط بین شدت روشنایی موضعی و خستگی بینایی افراد مورد مطالعه را تایید نمود(p<0.05). توزیع شدت روشنایی در اغلب سطوح محیطهای کاری بررسی‌شده به‌طور عمده از نسبت یکنواختی مطلوب برخوردار نبود (کمتر از 6/0). در نهایت بروز خستگی بینایی ابراز شده از طرف کارکنان قابل‌توجه بوده است
نتیجه‌گیری: شدت روشنایی عمومی و موضعی از حد مجاز (الزام) کشوری کمتر، و دارای وضعیت نامناسبی از لحاظ کمی و کیفی بود. میزان توزیع شدت روشنایی در اتاقهای اداری نامطلوب بود. همچنین دمای رنگ و شدت روشنایی با خستگی بینایی ارتباط معناداری دارد؛ در اتاقهای اداری که در طول روز بیشتر از نور مصنوعی استفاده می‌کردند خستگی بینایی افراد قابل‌توجه بوده است. در اتاق‌هایی که دمای رنگ نزدیک به دمای رنگ نور خورشید بود افراد از خستگی بینایی کمتری برخوردار بودند. از عوامل ایجاد کیفیت نامطلوب نور کافی نبودن تعداد منابع روشنایی و همچنین استفاده لامپ‌های فلورسنت نور سرد و نامناسب بودن دمای رنگ برخی از چراغ‌ها و حتی رنگ سطوح داخلی و زاویه قرارگیری میز کار فرد نسبت به پنجره و استفاده از پرده بارنگ تیره که نور طبیعی را عبور نمی‌دهد، بود که بیانگر آن است که در طراحی روشنایی و عوامل محیطی مربوط به محیط اداری به کمیت و کیفیت منابع نور و عوامل محیطی تأثیرگذار بر روشنایی مناسب و راحتی دید افراد کمتر مورد توجه بوده است. نقص در شدت روشنایی مصنوعی و دمای رنگ منابع برآسایش بینایی کارمندان اداری تأثیر گذاشته و باعث افزایش خستگی بینایی کارمندان گردیده است. با توجه به مطالعه صورت گرفته لازم است ضمن توجه به اصلاح سیستم روشنایی مصنوعی این اماکن، آموزشهای کافی جهت پیشگیری از اختلالات بینایی مرتبط با آن در کارکنان اداری مدنظر قرار گیرد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
نور و روشنایی
دریافت: 1396/12/8 | پذیرش: 1397/10/19 | انتشار: 1399/4/16
دریافت: 1396/12/8 | پذیرش: 1397/10/19 | انتشار: 1399/4/16
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
