مجله علمی پژوهشی

مقدمه : تنفس شـایعتـرین راه ورود آلاینـده هـای شیمیایی به خصوص مواد شوینده در محیطهای کار به داخل بدن است. اغلـب بیمـاریهـای حـاد و مـزمن ریوی می توانند در اثر استنشاق آلاینده های شغلی ایجاد شوند. آلاینده های هوابرد شغلی و مخصوصـا گاز ها و بخارات شیمیایی می توانند در افراد مختلف به علت تفاوت های فردی بیماری های ریـوی متفـاوتی را ایجاد نمایند. مسمومیت مزمن و حاد با شوینده ها از مشکلات عمده کشورهای در حال توسعه است و همچنین مسمومیت با برخی ترکیبات شوینده در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. آب اکسیژنه به دلیل اکسید کنندگی دارای خاصیت ضدعفونی، ضدویروسی و ضدقارچ می باشد. مواجهه مزمن با این ماده سبب سرفه، تنگی نفس، ادم ریوی و برونشیت می شود.کارگران مسئول نظافت کارخانه لبنیات،  هنگام نظافت سالن تولید جهت ضد عفونی کردن سالن از آب اکسیژنه استفاده می کنند. هدف از اجرای این طرح یافتن میزان و نوع مواجهه کارگران با آب اکسیژنه و همچنین تاثیر مواجهه طولانی مدت آلاینده و بروز عوارض مزمن بر سیستم تنفسی کارگران مسئول نظافت به عنوان افراد مواجهه یافته در صنعت لبنیات می باشد.
روش کار: مطالعه به صورت مورد شاهدی با جامعه آماری کارگران یک کارخانه لبنیات انجام شد.10نفر از کارگران به عنوان گروه مورد در مواجهه با آب اکسیژنه و 20 نفر از کارگران به عنوان گروه شاهد جهت افزایش قدرت مطالعه دو برابر درنظر گرفته شدند. تمام افراد نمونه دارای سابقه کاری حداقل 4 سال و شاغل در بخش تولید بودند. معیار خروج از مطالعه کم بودن سابقه شغلی، استعمال دخانیات به هرشکل، داشتن سوابق بیماری های دستگاه تنفسی و همچنین نداشتن شرط سنی 50-30 سال بود. نمونه برداری از آلاینده معلق در هوا با متد استاندارد انجام شد و میزان مواجهه افراد با آلاینده برحسب نمونه های هوا در سطح سالن مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان سابقه کار و ساعات مواجهه روزانه افراد ثبت شد. با اسپیرومتری و تست غربالگری به کمک پزشک و با تعیین توان تنفسی، افراد نمونه دارای مشکل ریوی تعیین شدند.
نتایج: گروههای مورد و شاهد دارای میانگین سنی برابر بوده و برای گروه مورد میزان مواجهه بالاتر از حد مجاز بود. با انجام آنالیز آماری و محاسبه OR، شانس ابتلای افراد شاغل در این کارگاه به بیماری ریوی تحدیدی در مواجهه با H₂O₂ به میزان 25/2 بار (با فاصله اطمینان (CI) محدوده 76/10-12/2) بیش از افراد بدون مواجهه می باشد. تفاوت معنی داری بین افراد مواجهه یافته و بدون مواجهه در بروز بیماری ریوی تحدیدی وجود دارد که نشانگر تاثیر مواجهه بر روی شانس ابتلا شدن به بیماری ریوی می باشد.
بحث: بروز علائم تنفسی تحدیدی در کارگران در معرض مواجهه نسبت به کارگران بدون مواجهه افزایش پیدا کرده است. مواجهه کارگران شاغل در کارگاه به صورت مداوم و با غلظت های بالاتر از حد مجاز می باشد. کارگران در معرض مواجهه با پر اکسید هیدروژن در معرض خطر بیشتری از ابتلا به اختلال عملکرد تحدیدی ریه هستند، اما علت اصلی این که مواجهه چگونه می تواند بر سیستم تنفسی اثر بگذارند نامشخص است. فاکتورهای سابقه و مصرف سیگار نیز به عنوان عوامل موثر در ایجاد بیماری نقش داشته اند.