مجله علمی پژوهشی

چکیده
زمینه و هدف: چند دهه از معرفی نانوفناوری به عنوان حوزه ای نو در تحقیقات و تولید می گذرد. در طول این مدت، نانوفناوری با سرعت سرسام آوری پیشرفت کرده است و در بیشتر بخش های علمی و شغلی نفوذ کرده است. پیشرفت سریع این حوزه موجب شده است هر روز به تعداد کارکنان در معرض مواجهه با نانومواد اضافه شود. این امر نگرانی هایی را در مورد اثرات شغلی این مواد بوجود آورده که محرک موج عظیم تحقیقات در زمینه بهداشت، ایمنی و سم-شناسی نانومواد بوده است. در این راستا، تحقیق حاضر به منظور بررسی ارتباط ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد با نوع و فراوانی علائم کارکنان شرکت های نانوفناوری انجام گرفته است.
روش بررسی: مطالعه حاضر در میان کارکنان شرکت های نانوفناوری در شهر تهران انجام گرفته است. مشخصات 100 شرکت فعال در زمینه نانوفناوری در شهر تهران از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه و از آن ها برای شرکت در مطالعه دعوت شد. در نهایت از 52 شرکتی که همکاری با مطالعه را پذیرفتند، 198 پرسشنامه تکمیل شده دریافت شد. بررسی علائم با استفاده از یک پرسشنامه علائم غیراختصاصی انجام گرفت. پرسشنامه بوسیله گروهی از متخصصان بهداشت حرفه ای، اپیدمیولوژی، طب کار، سم­شناسی، نانوتکنولوژی پزشکی و آموزش بهداشت، طراحی و اعتبار سنجی شد. ویژگی های شغلی، ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد مورد استفاده در شرکت ها نیز با استفاده از فرم روش NanoTool بررسی شد. داده های مطالعه با استفاده از نرم افزار SPSS.22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این راستا از جداول توزیع فراوانی و آزمون کای دو ، آزمون دقیق فیشر  و آزمون کروسکال-والیس  استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که فراوانی علائم پوستی (مانند زبری، خارش و قرمزی)، تنفسی (مانند سرفه ، عطسه و سوزش گلو) و چشمی (مانند سوزش، خارش و قرمزی) در میان کارکنان شرکت های نانوفناوری نسبتا زیاد است. همچنین بررسی ارتباط علائم کارکنان با ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد، نشان از ارتباط معنادار آن ها بود.
نتیجه گیری: با توجه به فراوانی آماری علائم در کارکنان در معرض مواجهه با نانومواد، ارتباط آماری این علائم با ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد، نگرش کارکنان در مورد نانومواد که عموما آن ها را موادی بی خطر می دانند، استفاده ناکافی و عموما نادرست از تجهیزات حفاظت فردی مناسب برای کار با نانومواد و کمبود و گاها فقدان آموزش در مورد اثرات نانومواد بر سلامتی و محیط زیست، می توان به احتمال وجود مشکلات جسمی در میان کارکنان این شرکت ها پی برده و آن را مسئله ای مهم تاقی کرد. لذا پیشنهاد می شود که برای کاهش مواجهه شغلی با نانومواد نسبت به ارائه آموزش های کافی به کارکنان این شرکت ها در زمینه های مفاهیم اولیه نانوایمنی، رویه های کاری استاندارد در هنگام کار با نانومواد، وسایل حفاظت فردی مناسب برای کار با نانومواد و نحوه صحیح استفاده از آن ها و مدیریت پسماند نانومواد اقدام شود.