مجله علمی پژوهشی

زمینه و هدف: پرسشنامه‌های خود­گزارشی استاندارد، با توجه به ارزان بودن و سهولت تلخیص و تحلیل نتایج آن‌ها جزء مهم‌ترین و پرکاربردترین رویکرد­ها در شناسایی و سنجش عوامل­ استرس­زای مرتبط ­با کار به­ شمار می­روند. مطالعه حاضر با هدف انجام مروری بر پرسشنامه‌های موجود در زمینه عوامل استرس­زای‌ مرتبط ­با کار انجام شد. 

روش بررسی: در این مطالعه مروی نظام­مند، کلیه پرسشنامه‌های موجود در زمینه عوامل استرس‌زای شغلی در یک محدوده زمانی از سال 1975 تا 2016 از طریق جستجو در چندین پایگاه نمایه ­سازی و استنادی معتبر جمع‌آوری و مورد بررسی قرار گرفتند.

یافته ها: در مجموع با توجه به معیارهای انتخاب در نظرگرفته ­شده، 23 پرسشنامه شرایط ورود به مرحله نهایی مطالعه را پیدا کردند. همه‌‌ی این پرسشنامه‌ها در کشورهای صنعتی و توسعه ­یافته طراحی و توسعه یافته بودند. با این­ حال، طبق مرور پیشینه ما، فقط ویژگی‌های­ روان‌سنجی ترجمه­ های فارسی پرسشنامه­‌ی محتوای­ شغل (JCQ)، پرسشنامه‌ی عدم ­توازن ­تلاش-پاداش (ERI)، پرسشنامه‌ی­ روانی-اجتماعی­ کپنهاگن (COPSOQ)، ابزار نشانگر استانداردهای مدیریت ­اجرایی­ بهداشت و ایمنی (HSE-MS)، پرسشنامه‌ی عمومی نوردیک برای عوامل روانی-اجتماعی در محیط­ کار (QPS_Nordic) و پرسشنامه‌ی استرس شغلی عمومی نایوش (GJSQ_NIOSH)  مورد مطالعه قرار گرفته بودند.

نتیجه‌گیری: با توجه به تعدد پرسشنامه‌های موجود و خرد-مقیاس‌های آن‌ها، پیشنهاد می‌شود محققان و سازمان‌های مختلف در ایران، ابتدا با استفاده از مطالعه‌های ­کیفی، عوامل استرس­زای مرتبط با مشاغل خاص خود را شناسایی کنند و سپس با طراحی پرسشنامه‌های استاندارد خاص خود یا با استفاده از خرد- مقیاس‌های پرسشنامه‌های موجود که پوشش‌دهنده‌ی مسائل خاص آن‌‌ها است، اقدام به سنجش عوامل استرس­زای شغلی در محیط ­کاری خود نمایند.